แพทย์แผนจีน มีหลักกการจำแนก กลุ่มอาการได้หลายแบบ แบบหนึ่ง คือ การแยกกลุ่มอาการว่าเป็นแบบ พื้นฐาน ร้อน พื้นฐานเย็น
จากนั้น ก็กำหนด แนวทางการรักษา และ การใช้ตำรับยา สมุนไพร
จาก บันทึกการบรรยายอายุรศาสตร์การแพทย์แผนจีน ที่มีการอบรมแพทย์แผนปัจจุบัน ในประเทศไทยที่เข้าฝึกอบรม โดย Prof Xia Chun Guang โดย ศูนย์ศึกษาและพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก สถาบันพระบรมชนก
มีดังนี้
ไอเย็น จะมีลักษณะ
เย็นหนาว
ลิ้นซีด
เสมหะใส น้ำมูกใส ปัสสาวะใส
หากเย็นมาก ใบหน้าจะออกสีเขียว
ฝ้าขาว
ชีพจรช้า
ไอร้อน จะมีลักษณะ
ร้อน
กระหายน้ำ คอแห้ง
เสมหะเหนียวข้น
ท้องผูก ถ่ายอุจจาระลำบาก
ลิ้นแดง
ฝ้าเหลือง
ชีพจร เร็ว
การรักษา กลุ่มอาการไข้หวัดใหญ่ ซึ่งบางครั้งแต่ละบุคคล เสียสมดุลของร่างกาย ไม่เหมือนกัน ได้
จึงปรับสมดุล ด้วยแบบแผน ที่ไม่เหมือนกัน เสมือนหนึ่งการบรรเทาอาการ ปลีกย่อย ที่แตกต่างกัน ใช้ยาแตกต่างกัน
ยกตัวอย่าง ขิง เหมาะกับ ไอเย็น กระทบฝน กระทบลม ก่อนป่วย
แต่ไม่เหมาะกับ ไอร้อน ไอในผู้ป่วย ที่เริ่มไม่ทานอาหารและน้ำ หรือ ผู้ป่วยที่ไม่ได้พักหลับเพียงพอไอร้อน จะเหมาะจะเลือกใช้ ฟ้าทะลายโจร มะแว้ง เสนียด
บอระเพ็ด อาจจะเหมาะกับไอร้อน และ ไอเย็น เพราะมีฤทธิ์กลางๆ ไม่ร้อนไม่เย็น
แต่บอระเพ็ด ในท้องตลาดประเทศไทย จะผสม ยาร้อน ยาเย็นอื่น แต่ละยี่ห้อ ไม่เหมือนกัน
ให้ทานยาแล้วสังเกตุเอาว่า ทานยาแล้ว ผู้ทานไป รู้สึก เย็น หรือ ร้อน เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม อย่างไร
การแพทย์แผนจีน แบ่งยาสมุนไพรจีน ที่ใช้กับโรคทางปอด เป็น ยาทำให้ปอดร้อน ยาทำให้ปอดเย็น
ตัวอย่างยาที่ทำให้ปอดเย็น ได้แก่ เกลือจืด
ยาไทย ก็อาจจะแบ่งกลุ่มยา ดังกล่าว แต่มักไม่ได้จำแนก บันทึก เป็นระบบ ร้อน เย็น แบบ ยาจีน บางทีวันข้างหน้า เราคงพัฒนาต่อยอดความรู้ได้ดีขึ้น