สาเหตุการเกิดโรค
- ส่วนมากมักพบได้ในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะอายุตั้งแต่ 40 – 50 ปีขึ้นไป
- พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายเล็กน้อยโดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังวันหมดประจำเดือนพบได้บ่อย
- พบมากในคนอ้วน แต่ในคนผอมก็พบบ้างเหมือนกัน
- อาจเนื่องจากกรรมพันธุ์ประมาณ 30-40%
- บุคคลที่มีอารมณ์รุนแรง เคร่งเครียด ตื่นเต้น ตกใจง่าย ดีใจ เสียใจ อารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงรวดเร็วอาจจะกระตุ้นให้ความดันโลหิตสูงขึ้นชั่วคราวในตอนแรก แล้วจะค่อยลดลง แต่ถ้าเกิดป่วยและนานเข้า ความดันโลหิตก็จะสูงอย่างถาวร ซึ่งถ้าสูงมากก็เป็นอันตรายได้
ผู้ป่วยที่มีปัญหาเรื่องโรคความดันโลหิตสูง มักจะถูกแพทย์สั่งให้รับประทานอาหารจำกัดเกลือ และอาหารไทยเป็นอาหารที่รสออกเค็ม ทั้งในด้านการปรุง และการถนอมอาหาร การจำกัดเกลือทำให้อาหารมีรสจืดชืดมาก เป็นเหตุให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารได้น้อย ซึ่งอาจจะทำให้เกิดอาการขาดอาหารได้ ถ้าต้องจำกัดอยู่นาน เพราะฉะนั้นการปรุงอาหาร ควรใช้เครื่องปรุงชนิดอื่นเข้าช่วย เช่น น้ำตาล, น้ำส้ม, น้ำมะนาว, น้ำมะขาม, เครื่องเทศ พืชบางอย่างเป็นต้น
ภาวะแทรกซ้อนและอันตรายจากความดันโลหิตสูง
โรคความดันโลหิตสูง เป็นโรคที่เรื้อรัง รักษาไม่หายขาด ผู้ป่วยที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงที่ไม่สามารถควบคุมความดันโลหิตได้ จะทำให้หลอดเลือดแดงตีบแข็ง การไหลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะต่างๆ ไม่เพียงพอ ซึ่งส่งผลให้เกิดอันตรายกับอวัยวะสำคัญต่างๆ ของร่างกาย ได้แก่
- สมอง เมื่อความดันโลหิตสูงมาก อาจจะทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมอง (stroke) ทำให้เส้นเลือดในสมองตีบตัน หรือแตกได้ง่ายกว่าคนปกติ
- หัวใจ ในผู้ที่มีความดันโลหิตสูง หัวใจต้องทำงานหนัก อาจทำให้หัวใจวายได้
- ไต ในผู้ที่มีความดันโลหิตสูง การทำหน้าที่ของไตจะค่อยๆ เสื่อมลง ส่งผลให้เกิดภาวะไตวายเรื้อรัง
- ตา ในผู้ที่มีความดันโลหิตสูงจะเกิดภาวะเสื่อมของหลอดเลือดแดงภายในลูกตาอย่างช้าๆ ประสาทตาเสื่อม ตามัวลงเรื่อยๆ จนอาจทำให้ตาบอดได้
อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง
นอกจากการจำกัดเกลือแล้ว ในการประกอบอาหารทุกชนิด ผู้ป่วยจะต้องหลีกเลี่ยงอาหารดังต่อไปนี้
- ของแห้ง ของเค็ม และรมควัน เช่น ปลาเค็ม เนื้อเค็ม กุ้งแห้ง หมูแฮม เบคอน ไส้กรอก ฯลฯ เพราะเกลือทำให้ความตึงตัวของผนังหลอดโลหิตแดงเพิ่มขึ้น ทำให้ความดันเลือดสูงขึ้น
- ซุปก้อน หรือซุปซอง อาหารซองสำเร็จรูปทุกชนิด
- อาหารหมักดองทุกชนิด รวมทั้งน้ำผลไม้กระป๋องด้วย
- สารเคมีบางชนิดที่ใช้ในการประกอบอาหาร เช่น ผงชูรส, ผงฟู, โซดาทำขนมซึ่งจะมีโซเดียมเป็นส่วนประกอบอยู่เป็นจำนวนมาก
- อาหารที่ผสมเกลือ เช่น ถั่วอบเนย ถั่วทอด มันทอด ข้าวโพดคั่ว ฯลฯ
- เนยหรือมาการีนที่ผสมเกลือ ควรหลีกเลี่ยงไขมันจากสัตว์ และ กะทิรวมถึงการประกอบอาหารที่ใช้น้ำมันมาก ๆ
- น้ำ และเครื่องดื่ม เกลือแร่ ที่มีโซเดียมผสมอยู่ด้วย
- อาหารหวานจัด เช่น ขนมหวานทุกชนิด พยายามหลีกเลี่ยงให้มากที่สุด เพราะจะทำให้น้ำหนักตัว และระดับไขมันในเลือดเพิ่มขึ้น
- เครื่องดื่มต่างๆ เช่น ชา กาแฟ ซึ่งมีสารคาเฟอีนสูงกระตุ้นให้หัวใจทำงานหนักขึ้น สูบฉีดโลหิตแรงขึ้น เป็นอันตรายสำหรับผู้มีความดันโลหิตสูง
- หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เช่น เหล้า เบียร์ จะทำให้หลอดเลือดขยายตัว การไหลเวียนของโลหิตเร็วและแรงขึ้น หัวใจต้องทำงานหนัก และแรงดันโลหิตจะพุ่งสูงขึ้น นับว่าเป็นอันตรายอย่างยิ่ง ควรงดเด็ดขาด และงดสูบบุหรี่
อ้างอิง :
พงศ์อมร บุนนาค .Metabolic Syndrome ในผู้ใหญ่. ใน. การประชุมวิชาการโภชนาการประจำปี 2548 เรื่องการเผชิญความท้าทายด้านอาหารและโภชนาการเพื่อสุขภาพที่ดี ; 19-21 ธันวาคม 2548.หน้า199-201.
ที่มา:งานโภชนาการ
คณะแพทยศาสตร์
โรงพยาบาลสงขลานคริทร์
