คำอธิบายพอสังเขป

ซัลฟาเซตาไมด์ (sulfacetamide) เป็นยาในกลุ่มซัลโฟนาไมด์ (sulfonamides) หรือซัลฟา (sulfas) ออกฤทธ์โดยยับยั้งการสร้างกรดโฟลิก (folic acid) ของเชื้อแบคทีเรีย ซัลฟาเซตาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา(ophthalmic sulfacetamide) ใช้สำหรับรักษาและป้องกันเยื่อบุตาอักเสบ (conjunctivitis) จากเชื้อแบคทีเรียที่ไวต่อยานี้ โดยอาจใช้ร่วมกับยาซัลโฟนาไมด์ชนิดอื่นเพื่อรักษาริดสีดวงตา (trachoma) เป็นต้น

• ยานี้ไม่ได้ผลต่อเชื้อไวรัสหรือเชื้อราในโรคติดเชื้อที่ดวงตา

ยานี้มีจำหน่ายในรูปแบบยาหยอดตา

ก่อนการใช้ยา

การแพ้ยา

โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านเคยมีอาการผิดปกติใด ๆ หรือมี ประวัติการแพ้ยากลุ่มซัลโฟนาไมด์ (sulfonamides) หรือ ซัลฟา (sulfa medicines), ฟูโรซีไมด์ (furosemide), ยาลดน้ำตาลในเลือดชนิดรับประทาน (oral antidiabetics), ยารักษาต้อหินชนิดรับประทาน เช่น อะเซทาโซลาไมด์ (acetazolamide), เมทาโซลาไมด์ (methazolamide) หรือ ส่วนประกอบใด ๆ ในยานี้ รวมทั้งการมีประวัติเคยแพ้สารอื่น ๆ เช่น อาหาร, สารกันเสีย, สี เป็นต้น

อาหารและเครื่องดื่มที่ต้องระวัง

ท่านสามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติเว้นแต่ว่าแพทย์ได้แจ้งท่านเป็นอย่างอื่น

ตั้งครรภ์

รายการนี้จัดอยู่ในประเภท 'C' สำหรับสตรีมีครรภ์

จากการศึกษาในสัตว์พบว่ายาทำให้เกิดความผิดปกติต่อตัวอ่อนในครรภ์ แต่ไม่มีรายงานการศึกษาที่ควบคุมอย่างดีในมนุษย์ หรือ ไม่มีรายงานการศึกษาในมนุษย์และสัตว์ถึงผลของยาต่อตัวอ่อนหรือทารกในครรภ์ ดังนั้น ควรใช้ยานี้เมื่อมีการประเมินแล้วว่าจะเกิดประโยชน์มากกว่าความเสี่ยงในการเกิดความผิดปกติของทารกในครรภ์

ยังไม่พบว่ายากลุ่มซัลโฟนาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา (ophthalmic sulfonamides) ทำให้เกิดความผิดปกติ หรือปัญหาใด ๆ ต่อทารกในครรภ์มนุษย์

กำลังให้นมบุตร

ไม่พบว่ายากลุ่มซัลโฟนาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา (ophthalmic sulfonamides) ทำให้เกิดความผิดปกติต่อทารกที่ได้รับน้ำนมมารดา

เด็ก

มีการศึกษาการใช้ยากลุ่มซัลโฟนาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา (ophthalmic sulfonamides) ในผู้ใหญ่เท่านั้น ไม่มีข้อมูลจำเพาะที่เปรียบเทียบการใช้ยากลุ่มซัลโฟนาไมด์ชนิดใช้กับดวงตาในเด็กกับวัยอื่น ๆ

ผู้สูงอายุ

ยาหลายชนิดยังไม่มีการศึกษาในผู้สูงอายุ ดังนั้นจึงยังไม่ทราบผลที่แท้จริงของยาว่าเป็นเช่นเดียวกันกับในผู้ป่วยวัยอื่นหรือไม่ รวมทั้งยังไม่ทราบว่ายานี้ทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์, ปัญหาใด ๆ ที่แตกต่างกันในผู้สูงอายุกับวัยอื่นหรือไม่ เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการเปรียบเทียบการใช้ยาซัลฟาเซตาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา(ophthalmic sulfacetamide) ในผู้สูงอายุกับวัยอื่น ๆ

ยาอื่นที่ใช้อยู่

ถึงแม้ว่ายาบางอย่างไม่ควรใช้ร่วมกัน ในบางกรณีที่จำเป็นอาจใช้ร่วมกันได้ถึงแม้ว่าอันตรกิริยาอาจเกิดขึ้นก็ตาม โดยแพทย์อาจปรับเปลี่ยนขนาดยาหรืออาจมีข้อควรระวังอื่นๆ ที่จำเป็น โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านกำลังใช้ยาหยอดหรือป้ายตาบริเวณเดียวกันกับยาซัลฟาเซตาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา (ophthalmic sulfacetamide) เช่น

• ยาที่มีแร่เงินเป็นส่วนประกอบ (silver preparations) เช่น เกลือซิลเวอร์ไนเทรต (silver nitrate) หรือ โปรตีนที่มีแร่เงินเป็นส่วนประกอบ (mild silver protein) ชนิดใช้กับดวงตา เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยาทางเคมีขึ้นได้

ภาวะโรคร่วม

ปัญหาการเจ็บป่วยอื่นที่ท่านเป็นอยู่อาจส่งผลต่อการใช้ยาซัลฟาเซตาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา (ophthalmic sulfacetamide) โปรดแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งก่อนใช้ยาหากท่านกำลังเจ็บป่วยอยู่

• ผู้ป่วยที่มีอาการตาแห้ง (dry-eye syndrome)

การใช้ที่ถูกต้อง

ขั้นตอนการใช้ยาหยอดตา

1. ล้างมือให้สะอาดก่อนที่จะใช้ยาหยอดตา
2. อ่านวิธีใช้ยาบนฉลากยา ตรวจสอบวันหมดอายุของยาทุกครั้งที่ใช้
3. เขย่าขวดยาก่อนใช้ยาหยอดตา
4. เปิดเกลียวจุกของขวดยาไว้
5. นอน หรือนั่งลงให้ศีรษะเอนไปทางด้านหลัง พร้อมกับมองแหงนตาขึ้น กรณีผู้ป่วยเป็นเด็ก ควรหยอดในท่านอนสะดวกกว่า และไม่ควรหยอดตาในขณะที่เด็กร้องไห้
6. ค่อย ๆ ใช้มือข้างหนึ่งดึงหนังตาล่างลงมาให้เป็นกระพุ้ง และเหลือบตาขึ้นข้างบน
7. ให้ใช้มืออีกข้างหนึ่งจับขวดยา โดยให้ปลายหลอดอยู่ใกล้ตา แต่อย่าให้สัมผัสกับตาหรือขนตา
8. หยดยาตามจำนวนที่แพทย์สั่งลงตรงกระพุ้ง ด้านในของเปลือกตาล่าง
9. ใช้นิ้วมือกดตรงหัวตาด้านในเบาๆประมาณ 1-2 นาที เพื่อป้องกันไม่ให้ยาไหลเข้าสู่ท่อนํ้าตา จะได้ไม่รู้สึกขมคอ
10. ปิดตาเบา ๆ (อย่าขยี้ตา) ใช้กระดาษทิชชูซับนํ้ายาส่วนเกินออก หลับตาอย่างน้อย 2 นาที
11. ถ้าต้องหยอดยาตามากกว่า 1 ชนิด ควรหยอดยาตาแต่ละชนิดห่างกันอย่างน้อย 5 นาที ถ้ามีทั้งยาหยอดตาและยาป้ายตาพร้อม ๆ กัน ควรจะใช้ยาหยอดตาก่อน ทิ้งระยะ 10 นาที แล้วจึงป้ายตา
12. หลังจากหยอดยา เรียบร้อยแล้ว ปิดจุกยาให้สนิท ควรเก็บยาไว้ในตู้เย็นช่องธรรมดา
13. หลังจากเปิดยาหยอดตาใช้แล้ว ไม่ควรจะใช้ยานั้นเกิน 1 เดือน
14. ถ้ามีอาการแพ้ คือ ตาแดง บวม แสบตามาก หรือมีผิวหนังแดงมาก ต้องหยุดยา และพบจักษุแพทย์

คำ แนะนำ อื่น ๆ ในการใช้ยาหยอดตา

• เพื่อให้ได้ผลดี ควรใช้ยานี้จนครบเวลาการรักษา ถึงแม้ว่าอาการของท่านจะดีขึ้นหลังจากใช้ยาไม่กี่วันก็ตาม หากท่านหยุดใช้ยานี้เร็วเกินไป อาจจะกลับมามีอาการใหม่ และ ไม่ควรลืมใช้ยา
• หากมีขี้ตามาก ให้ล้างตาด้วยนํ้ายาล้างตา หรืออาจเช็ดขี้ตาก่อนป้ายตา

ขนาดยา

ขนาดยาของยาซัลฟาเซตาไมด์ชนิดใช้กับดวงตา (ophthalmic sulfacetamide) แตกต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย ควรใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรหรือตามที่ฉลากระบุ

เมื่อลืมใช้ยา

ถ้าลืมหยอดตา ให้หยอดตาทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าเกือบจะถึงเวลาที่จะหยอดตาครั้งต่อไป ก็ไม่ต้องหยอดตาครั้งที่ลืม แต่รอหยอดยาครั้งต่อไปได้เลย

การเก็บรักษา

• เก็บให้พ้นมือเด็ก
• เก็บให้ห่างจากความร้อนและหลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดดโดยตรง
• ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็ง
• ทิ้งยาเมื่อยาหมดอายุ
• ยาหยอดตา หลังจากเปิดใช้แล้วมีอายุ 1 เดือน หากเปิดใช้เกิน 1 เดือนให้ทิ้งยานั้น

ข้อควรระวัง

หากอาการไม่ดีขึ้นใน 2-3 วัน หรืออาการแย่ลงควรรีบกลับไปพบแพทย์

• ก่อนใช้ยาซัลฟาเซตาไมด์ (sulfacetamide) ควรแน่ใจก่อนว่าผู้ป่วยไม่เคยมีประวัติแพ้ยาอื่นในกลุ่มซัลโฟนาไมด์ (sulfanamides) หรือซัลฟา (sulfas) และควรสังเกตอาการแพ้ยาอย่างใกล้ชิดถ้าผู้ป่วยเคยมีประวัติแพ้ยาดังกล่าวและได้รับยาซัลฟาเซตาไมด์ เพราะมีโอกาสเกิดการแพ้ข้ามกันได้
• ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่มีอาการตาแห้ง (dry-eye syndrome)
• การใช้ยาเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดการดื้อยาและการเจริญมากไปของเชื้อที่ดื้อยาได้ ทำให้เกิดการติดเชื้อสำทับได้ (superinfection)
• ยาที่มีวางจำหน่ายอาจมีส่วนผสมของสารกันเสียโซเดียมเมทาไบซัลไฟต์ (sodium metabisulfite) ซึ่งอาจทำให้เกิดการแพ้ได้

อาการไม่พึงประสงค์

ยาอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์บางอย่างที่ไม่ต้องการ ซึ่งอาการเหล่านี้ไม่ได้เกิดกับผู้ใช้ยาทุกราย แต่หากเกิดอาการไม่พึงประสงค์ขึ้นควรได้รับการรักษาที่เหมาะสม

ก. พบแพทย์โดยเร็วหากมีอาการต่อไปนี้
พบบ่อย

• คัน, ระคายเคืองตา โดยไม่เคยเป็นมาก่อน, ตาหรือเปลือกตาแดง

ข. อาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ นอกเหนือจากที่ระบุไว้อาจเกิดขึ้นในผู้ป่วยบางราย** หากท่านสังเกตเห็นอาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

กลุ่มยา

ยานี้จัดอยู่ในกลุ่มยาต่อไปนี้

• Sulfonamides or Sulfas, Antimicrobial

ยาที่เกี่ยวข้อง

ยานี้เกี่ยวข้องกับยาต่อไปนี้

Silver sulfadiazine (Topical) , Sulfadiazine, Sulfadimidine (Sulphadimidine), Sulfadimidine, Sulfadiazine, and Sulfamerazine , Sulfadoxine and Pyrimethamine , Sulfasalazine, Sulfisoxazole and Phenazopyridine , Tetracycline, Sulfamethizole, and Phenazopyridine

ชื่อทางการค้า

ยานี้มีชื่อทางการค้าต่อไปนี้

Opsar eye drops 20% (ยาหยอดตา อ๊อฟซ่าร์ 20% ), Optal eye drops (อ๊อพตัล ยาหยอดตา ), Suloph 10% eye drops (ซัลอ๊อฟ ยาหยอดตา (ความแรง 10 %)), Eye-ris eye drops (อัยริส ยาหยอดตา )

ข้อมูลนี้ไม่สมบูรณ์ ยานี้อาจจะยังมีชื่อทางการค้าอื่นที่ไม่ได้แสดงในนี้ หรือชื่อทางการค้าที่แสดงในนี้อาจจะไม่อนุญาตให้จำหน่ายแล้ว

แหล่งอ้างอิง

1. กองควบคุมยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นทะเบียนยาสามัญสำหรับยาเดี่ยว.sulfacetamide . Available at: http://wwwapp1.fda.moph.go.th/ed2547/?url=14 Access Date: May 22, 2010.
2. สุชาดา ชุติมาวรพันธ์, โพยม วงศ์ภูวรักษ์, อภิฤดี เหมะจุฑา. คู่มือทักษะตามเกณฑ์ความรู้ความสามารถทางวิชาชีพของผู้ประกอบวิชาชีพเภสัชกรรม (พ.ศ.2550). สภาเภสัชกรรม. หน้า 66-91.
3. CPM medica. MIMS Thailand Online. Available at http://www.mims.com. Access Date: 22 May, 2010.
4. DRUGDEX® System:Klasco RK (Ed): DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com (cited: 22/5/2010).
5. Micromedex Thomson Healthcare. Advice for the Patient Drug Information in Lay Language USP DI, volume ll. 25th ed. Massachusetts: Micromedex Thomson Healthcare, 2005: p 1515-1516.
6. MedlinePlus Trusted Health Information for You. Sulfacetamide Ophthalmic.Available at : http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/meds/a601114.html Access Date: May 22, 2010.
7. The Merck Manuals Online medical Library The Merck Manual for Healthcare Professionals: Sulfacetamide Drug Information Provided by Lexi-Comp. Available at: http://www.merck.com/mmpe/lexicomp/sulfacetamide.html#N1ACC3B Access Date: May 22, 2010.