อ่าน: 61
Dactinomycin or Actinomycin D (แดคติโนมัยซิน หรือ แอคติโนมัยซิน ดี )
ข้อมูลนี้อยู่ในระหว่างรอก่รตรวจสอบความถูกต้องจากเภสัชกรผู้เชี่ยวชาญ
แดคติโนมัยซิน หรือ แอคติโนมัยซิน ดี (dactinomycin or actinomycin D)เป็นยาปฏิชีวนะที่ใช้รักษาโรคมะเร็ง (antineoplastic antibiotic) ที่ได้จากเชื้อแบคทีเรีย Streptomyces parvullus ออกฤทธิ์ยับยั้งโดยจับกับดีเอ็นเอ (DNA) และยับยั้งการสังเคราะห์อาร์เอ็นเอของเซลล์มะเร็ง ทำให้ไม่สามารถสร้างโปรตีนได้และตายไปในที่สุด
แดคติโนมัยซินใช้รักษาโรคมะเร็งต่างๆ เช่น
- มะเร็งที่ไต (Wilms’ tumor)
- Rhabdomyosarcoma หมายถึง เนื้องอกที่เกิดจากเซลล์ซึ่งคล้ายกล้ามเนื้อลาย (striated muscle) แต่กลับพบมันในบริเวณที่ไม่ควรมีกล้ามเนื้อลาย เช่น กระเพาะปัสสาวะ ที่เกิดขึ้นในเด็ก
- มะเร็งปฐมภูมิชนิด Ewing’s sarcoma และระยะแพร่กระจาย
- มะเร็งอัณฑะชนิด nonseminomatous
ยานี้อาจใช้เพื่อรักษาโรคมะเร็งอื่น ๆ ได้อีก ดังนั้นหากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกร
โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านเคยมีอาการผิดปกติใดๆหรือมี ประวัติการแพ้ยาบลีโอมัยซิน (bleomycin)หรือ ส่วนประกอบใด ๆ ในยานี้ รวมทั้งการมีประวัติเคยแพ้สารอื่นๆ เช่น อาหาร, สารกันเสีย, สี เป็นต้น
- ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) มีผลต่อไขกระดูกทำให้มีการสร้างเม็ดเลือดขาวลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย ควรรับประทานอาหารที่สะอาด และปรุงสุกเเล้วใหม่ๆ ควรงดรับประทานผักสด หรือผลไม้ที่รับประทานทั้งเปลือก หากต้องการรับประทานควรล้างให้สะอาดและปอกเปลือกก่อนรับประทาน
- หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ระหว่างใช้ยานี้
ABCDX
รายการนี้จัดอยู่ในประเภท 'D' สำหรับสตรีมีครรภ์
ยามีความเสี่ยงในการก่อให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์ อย่างไรก็ตาม อาจใช้ยานี้ได้ หากพิจารณาแล้วว่าประโยชน์จากการใช้ยามีมากกว่าความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์ ดังนั้นการพิจารณาใช้ยาให้อยู่ในดุลยพินิจของแพทย์
ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ก่อให้เกิดความผิดปกติต่อตัวอ่อนของสัตว์ทดลอง โปรดแจ้งแก่แพทย์หากกำลังวางแผนจะมีบุตร เนื่องจากยา อาจทำให้ทารกในครรภ์เสียชีวิตหรือเกิดทารกวิรูปได้เมื่อให้ยาในหญิงตั้งครรภ์ สตรีวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีคุมกำเนิดระหว่างใช้ยานี้
โปรดแจ้งแก่แพทย์หากท่านกำลังให้นมบุตร หรือตั้งใจจะให้นมบุตรในระหว่างที่ได้รับยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) เนื่องจากอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง จึงไม่แนะนำให้ทารกได้รับน้ำนมมารดาระหว่างใช้ยานี้
ไม่ควรใช้ยาในเด็กอายุต่ำกว่า 6-12 เดือน เนื่องจากเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอาการพิษจากยา
จำนวนของผู้สูงอายุในการศึกษาการใช้ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) มีไม่เพียงพอที่จะแสดงให้เห็นความแตกต่างของการตอบสนองต่อยาเมื่อเทียบกับวัยผู้ใหญ่ อย่างไรก็ตามการใช้ยานี้ในผู้สูงอายุเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกดไขกระดูกเมื่อเทียบกับผู้ป่วยวัยผู้ใหญ่
ถึงแม้ว่ายาบางอย่างไม่ควรใช้ร่วมกัน ในบางกรณีที่จำเป็นอาจใช้ร่วมกันได้ถึงแม้ว่าอันตรกิริยาอาจเกิดขึ้นก็ตาม โดยแพทย์อาจปรับเปลี่ยนขนาดยาหรืออาจมีข้อควรระวังอื่นๆ ที่จำเป็น ท่านต้องแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านกำลังใช้ยาต่อไปนี้ร่วมอยู่ด้วย
| แอมโฟเทอริซิน บี (amphotericin) |
ยาต้านไทรอยด์ (antithyroid agents) |
| แอซาไทโอพรีน (azathioprine) |
คลอแรมเฟนิคอล (chloramphenicol) |
| ฟลูไซโทซีน (flucytosine) |
แกนไซโคลเวียร์ (ganciclovir) |
| พลิคามัยซิน (plicamycin) |
ซิโดวูดีน (zidovudine) |
| โพรเบเนซิด (probenecid) |
ซัลฟินไพราโซน (sulfinpyrazone) |
| อินเทอเฟียรอน (interferon) |
วัคซีนป้องกันวัณโรค (BCG vaccine) |
| วัคซีนโรคคางทูม (mumps virus vaccine, live) |
วัคซีนโรคโปลิโอ (poliovirus vaccine, live) |
| วัคซีนโรตาไวรัส (rotavirus vaccine, live) |
วัคซีนโรคหัดเยอรมัน (rubella virus vaccine, live) |
| วัคซีนโรคฝีดาษ (smallpox vaccine) |
วัคซีนไทฟอยด์ (typhoid vaccine) |
| วัคซีนโรคอีสุกอีใส (varicella virus vaccine) |
วัคซีนไข้เหลือง (yellow fever vaccine) |
อาจมียาอีกหลายชนิดที่ไม่ควรใช้ร่วมกับยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบว่าท่านกำลังใช้ยาใดอยู่ในขณะนี้
ปัญหาความเจ็บป่วยอื่นที่ท่านเป็นอยู่อาจส่งผลต่อการใช้ ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ท่านควรแจ้งแพทย์หากท่านมีภาวะเหล่านี้ร่วมด้วย เช่น
- โรคอีสุกอีใส อาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
- โรคงูสวัด อาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
- โรคที่เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน
- ภาวะเลือดจาง หรือ
- โรคติดเชื้อต่างๆ —-ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) จะลดภูมิคุ้มกันของร่างกาย
- โรคตับหรือไต
- โรคเกาต์ (gout) หรือ
- นิ่ว —- ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ทำให้กรดยูริกในร่างกายเพิ่มขึ้น อาจทำให้โรคเกาต์กำเริบ หรือเกิดนิ่วได้
ยามีจำหน่ายในรูปแบบยาฉีด
- ยานี้อาจทำให้เกิดอันตรายร้ายแรงได้ ต้องใช้ภายใต้การควบคุมของแพทย์เท่านั้น
- ระหว่างได้รับยานี้ ท่านควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด
- สารละลายยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) เตรียมโดยเภสัชกร ใช้สำหรับฉีดเข้าหลอดเลือดดำเท่านั้น โดยพยาบาลผู้มีความเชี่ยวชาญในการให้ยาเคมีบำบัด
- ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) อาจทำให้ท่านมีอาการคลื่นไส้อาเจียน หากทนไม่ได้ ท่านต้องแจ้งแพทย์หรือพยาบาลที่ดูแล
- ควรมาตรวจตามแพทย์นัดเพื่อติดตามผลการรักษาเป็นระยะ และให้ได้รับยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด ก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง
ขนาดยาของยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น น้ำหนัก ส่วนสูงของผู้ป่วย ชนิดและระยะของโรคมะเร็งที่ผู้ป่วยเป็น รวมทั้งผลการตอบสนองต่อยาของผู้ป่วยแต่ละราย โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจะเป็นผู้วิเคราะห์ แนะนำ และกำหนดเวลา และมีเภสัชกรผู้เตรียมยาเคมีบำบัด ตรวจสอบขนาดยาที่ท่านได้รับ เพื่อความปลอดภัยสูงสุดของผู้ป่วย นอกจากนี้ความถี่ของการให้ยาแดคติโนมัยซิน อาจแตกต่างกันขึ้นอยู่กับสูตรยาที่ใช้ และสภาพร่างกายของผู้ป่วย เช่น ทุกสัปดาห์ หรือทุกเดือน บางครั้งอาจต้องหยุดยาชั่วคราว เพื่อให้ร่างกายมีเวลาพัก และซ่อมแซมเซลล์ปกติให้แข็งแรงพอที่จะให้ยาในครั้งต่อไปได้
- มารับยาตามแพทย์นัด เพื่อให้ได้ยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง
- เก็บยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ในภาชนะบรรจุจากผู้ผลิต ไว้ใที่อุณหภูมิ 15°C ถึง 30°C (องศาเซลเซียส) ป้องกันแสง และความชื้น
ควรติดตามผลการรักษาเป็นระยะ โดยมาตรวจตามแพทย์นัด ให้ยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด ก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง
- ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) มีผลต่อไขกระดูกทำให้มีการสร้างเม็ดเลือดขาว เกร็ดเลือด และเม็ดเลือดแดงลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย หรือภาวะเลือดออกง่าย
- ควรหลีกเลี่ยงการพบปะกับคนที่เป็นหวัด หัด สุกใส วัณโรค มีไข้ หรือติดเชื้ออื่นๆ หากมีอาการผิดปกติ ได้แก่ ไข้สูง หนาวสั่น ปัสสาวะแสบขัด เจ็บคอ ท้องเสีย เหนื่อยหอบผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์ และแจ้งแพทย์ทุกครั้งว่าท่านกำลังรักษาด้วยยาเคมีบำบัดอยู่
- ระหว่างที่ได้รับการรักษาด้วยยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ท่านไม่ควรได้รับวัคซีนใดๆ โดยไม่ได้แจ้งแพทย์ เนื่องจากยาทำให้ภูมิคุ้มกันของท่านลดลง และมีโอกาสติดเชื้อจากวัคซีนที่ท่านได้รับ นอกจากนี้บุคคลที่ท่านอาศัยอยู่ด้วยก็ไม่ควรได้รับวัคซีนโปลิโอ เพราะอาจทำให้ท่านได้รับเชื้อไวรัสโปลิโอได้
- การใช้ยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) ร่วมกับการฉายรังสี อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งเม็ดเลือดขาว และอาการพิษต่อระบบทางเดินอาหาร, ภาวะกดไขกระดูก และอาการทางผิวหนัง เช่นผิวหนังแดง และผื่นตุ่มพอง เป็นต้น
- การฉีดยาแดคติโนมัยซิน (dactinomycin) เข้าหลอดเลือด อาจทำให้เกิดภาวะยารั่วออกนอกหลอดเลือด (extravasation) ซึ่งทำให้เกิดเนื้อตาย (necrosis) การประคบเย็นอาจช่วยบรรเทาอาการได้
ยาอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์บางอย่างที่ไม่ต้องการ ซึ่งอาการเหล่านี้ไม่ได้เกิดกับผู้ใช้ยาทุกราย แต่หากเกิดอาการไม่พึงประสงค์ขึ้นควรได้รับการรักษาที่เหมาะสม
ก. แจ้งแพทย์หรือพยาบาลผู้ดูแลทันทีหากมีอาการต่อไปนี้
พบบ่อย
- อุจจาระดำ
- ปัสสาวะ หรืออุจจาระเป็นเลือด
- ไอ หรือเสียงแหบ ร่วมกับมีไข้
- ปัสสาวะแสบขัด ร่วมกับมีไข้
- เลือดออกผิดปกติ หรือมีจ้ำเลือด
พบน้อย
- เจ็บบริเวณที่ฉีดยา
- หายใจมีเสียงหวีด
ไม่ทราบอุบัติการณ์
- ปวดเกร็งช่องท้อง
- สับสน
- ชัก
- หายใจลำบาก
- การเติบโตมีการพัฒนาล่าช้า
- เกร็งกล้ามเนื้อบริเวณมือ, แขน, เท้า, ขา หรือหน้า
- ชาบริเวณปาก, นิ้วมือหรือเท้า
- หายใจได้สั้น
- อาการสั่น
ข. พบแพทย์โดยเร็ว หากมีอาการต่อไปนี้
พบบ่อย
- ท้องเสียอย่างต่อเนื่อง
- กลืนลำบาก
- แสบร้อนยอดอก
- แผลในปาก หรือริมฝีปาก
- ปวดท้องอย่างต่อเนื่อง
- เหนื่อยง่ายผิดปกติ
พบน้อย
- ปวดข้อ
- แขนขาบวม
- ตัวเหลือง ตาเหลือง
ไม่ทราบอุบัติการณ์
- ตุ่มพอง
- ปวดกล้ามเนื้อ
- ริมฝีปากบวม แดง
- ไอ
- ท้องเสีย
- เจ็บคอ คอแห้ง
- ผิวหนังแดง
- ปวดข้อ
- น้ำมูกไหล
- ต่อมน้ำเหลืองโต
ค. อาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ อาจเกิดขึ้นได้โดยไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา อาการไม่พึงประสงค์เหล่านี้จะหายไปในระหว่างการรักษาหรือหยุดยาไปแล้วเนื่อง จากร่างกายจะปรับตัวเข้ากับยา ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรถ้าอาการไม่พึงประสงค์เหล่านี้เกิดขึ้นติดต่อกันนาน หรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันของท่าน
พบบ่อย
- ผิวหนังมีสีคล้ำขึ้น
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ผื่นผิวหนัง หรือสิว
ยานี้อาจทำให้ผมร่วงขณะใช้ยา หลังจากหยุดยาแล้วผมจะกลับมางอกตามปกติง. อาการไม่พึงประสงค์อื่นๆ นอกเหนือจากที่ระบุไว้อาจเกิดขึ้นในผู้ป่วยบางราย หากท่านสังเกตเห็นอาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
ยานี้จัดอยู่ในกลุ่มยาต่อไปนี้
ยานี้เกี่ยวข้องกับยาต่อไปนี้
Altretamine , Arsenic trioxide , Asparaginase or L-asparaginase , Bleomycin , Hydroxyurea , Thalidomide , Tretinoin (oral), antineoplastic agent
ยานี้มีชื่อทางการค้าต่อไปนี้
Lyovac Cosmegen injection (ไลโอแวค คอสมีเยน ยาฉีด)
ข้อมูลนี้ไม่สมบูรณ์ ยานี้อาจจะยังมีชื่อทางการค้าอื่นที่ไม่ได้แสดงในนี้ หรือชื่อทางการค้าที่แสดงในนี้อาจจะไม่อนุญาตให้จำหน่ายแล้ว
- กองควบคุมยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นทะเบียนยาสามัญสำหรับยาเดี่ยว. Dactinomycin . Available at: http://wwwapp1.fda.moph.go.th/ed2547/?url=14 Access Date: Aug 4, 2010.
- วิลาวัณย์ พิชัยรัตน์ และ สมสมัย สุธีรศานต์. การดูแลตนเองเมื่อได้รับยาเคมีบำบัด [สำหรับผู้ป่วยเเละครอบครัว] พิมพ์ครั้งที่ 2 . โรงพยาบาลสงขลานครินทร์. 2552 หน้า 5-19
- Dailymed current medication information . Dactinomycin . Available at: http://0-dailymed.nlm.nih.gov.www.elgar.govt.nz/dailymed/about.cfm Date: Oct 12, 2010.
- DRUGDEX® System:Klasco RK (Ed): DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com (cited: 12/10/2010).
- MedlinePlus Trusted Health Information for You. Dactinomycin (Systemic) Available at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/drug_Aa.html. Access Date: March 17, 2005.
- The Merck Manuals Online medical Library The Merck Manual for Healthcare Professionals: Dactinomycin Drug Information Provided by Lexi-Comp. Available at: http://www.merck.com/mmpe/lexicomp/dactinomycin.html Access Date: Oct 12, 2010.
