ไข้หวัดใหญ่เม็กซิโก ทำไมคนหนุ่มสาวตายก่อน

ทางการเม็กซิโกรายงานว่า ไข้หวัดใหญ่หมู (swine flu; swine = pig = หมู; flu = influenza = ไข้หวัดใหญ่) ระบาดในช่วง 2 – 3 สัปดาห์ที่ผ่านมา

ผลคือ ทำให้คนป่วย 943 ราย ตาย 61 คน ทำให้ต้องปิดโรงเรียน และแนะนำให้คนอยู่กับบ้าน เพื่อลดการระบาด Nytimes รายงาน

ไข้หวัดสายพันธุ์นี้พบมาก่อนทางตะวันตกเฉียงใต้ของสหรัฐฯ ทำให้คนป่วย 8 ราย แต่ไม่ถึงตาย

คนไข้เม็กซิโกที่ตายเกือบทั้งหมดเป็นผู้ใหญ่อายุน้อย ซึ่งต่างจากไข้หวัดใหญ่ ทั่วไปที่มักจะทำให้เด็กต่ำกว่า 1 ปีกับคนสูงอายุตาย (นี่คงจะเป็นข่าวดีสำหรับผู้เขียน และคนสูงอายุทีเดียว)

ไข้หวัดใหญ่ที่ระบาดใหญ่ในปี 1918 (Spanish flu = ไข้หวัดใหญ่สเปน), 1957 & 1968 (Pandemics = ระบาดครั้งใหญ่) ก็มีลักษณะคล้าย ๆ กันคือ คนไข้หนัก ๆ มักจะเป็นผู้ใหญ่แข็งแรง และอายุน้อย (ข่าวดีอีกแล้ว...)

ทางการเม็กซิโกวางแผนจะควบคุมการระบาดดังต่อไปนี้

1. ฉีดวัคซีน
   
2. แนะนำให้คนอยู่กับบ้าน ไม่รวมกลุ่มกัน เช่น ไม่ไปดูหนัง ไม่ไปห้างสรรพสินค้า ไม่จับกลุ่มประท้วงแบบประเทศไทย ฯลฯ
   
3. ห้ามจับมือทักทายกัน (shaking hands) เพราะมือคนเรามีเศษน้ำมูก น้ำลายปนเปื้อนอยู่ เวลาถูจมูกก็มีเศษน้ำมูกติดมืออีก ไหว้กันแบบไทย ๆ นี่ละดี
   
4. ห้ามจูบ – หอมแก้มกัน (วัฒนธรรมยุโรปใต้ อเมริกากลาง – ใต้นิยมทักทายกันด้วยการกอด จูบ หรือหอมแก้ม) เหตุผลเหมือนข้อ (3)
   
5. ปิดโรงเรียนอนุบาล โรงเรียน วิทยาลัย มหาวิทยาลัย ซึ่งคงจะทำให้เด็ก ๆ ดีใจกันใหญ่
   

องค์การอนามัยวางแผนจะปรับระดับเตือนภัยไข้หวัดใหญ่จากระดับ 3 เป็น 4 และคาดว่า ครั้งนี้น่ากลัวกว่าไข้หวัดนก (H5N1 avian flu) ในเอเชียหรืออียิปต์

เนื่องจากไข้หวัดนกชอบนก ไม่ค่อยชอบคน และเกือบไม่มีการระบาดจาก “คน – สู่ – คน” เลย ตรงกันข้ามไข้หวัดใหญ่เม็กซิโกชอบคน ไม่ค่อยชอบนก มีการระบาดจาก “คน – สู่ – คน” เร็วมาก

องค์การอนามัยโลก (WHO) รายงานว่า คนที่ป่วยด้วยโรคนี้จริง ๆ (H1N1 swine flu) น่าจะเป็น 800 ราย (ทางการเม็กซิโกรายงานว่า 943 ราย) ซึ่งเป็นการระบาดที่น่ากลัวมากกว่าไข้หวัดนกมาก [ Wikipedia ]

เมืองนี้มีปัญหาการระบายอากาศไม่ดี มลภาวะทางอากาศสูง เนื่องจากอยู่บนที่ราบสูง มีคนหนาแน่น มีการกระจุกตัวของโรงงาน ระบบขนส่งมวลชนไม่ดี และมีปัญหาแผ่นดินทรุดจากการสูบน้ำบาดาลมาใช้มากคล้าย ๆ กรุงเทพฯ

ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐฯ กล่าวว่า สถานการณ์ในสหรัฐฯ ตอนนี้พบคนติดเชื้อไม่ถึงตาย 8 ราย แต่จะยังไม่ทำการกักกันคนไข้ (containment) เนื่องจากคนไข้อยู่ในพื้นที่ไกลกัน ไม่ได้กระจุกตัว (confined) ซึ่งจะทำให้เกิดการระบาดได้อย่างรวดเร็ว

มีคำแนะนำให้คนสหรัฐฯ ไม่เดินทางเข้าเม็กซิโกแล้ว ซึ่งทำให้การท่องเที่ยวเม็กซิโกไม่พอใจ เนื่องจากเศรษฐกิจตอนนี้ไม่ค่อยดี แถมทำให้ภาพพจน์เม็กซิโกไม่ดี หรือ 'made Mexico unsafe (un- = ไม่; safe = ปลอดภัย; to make unsafe = ทำให้ไม่ปลอดภัย) ในสายตานักท่องเที่ยว

การระบาดครั้งนี้ทำให้คนเม็กซิโกรีบออกจากบ้านไปซื้อแผ่นปิดจมูก (surgical mask) คล้าย ๆ กับที่ขายดีในไทยตอนไข้หวัดนกระบาด

บางคนก็รีบไปตรวจสุขภาพ ซึ่งไม่ได้ช่วยลดความเสี่ยงเลย แต่จะทำให้โอกาสติดโรคจากคนอื่นเพิ่มขึ้น

อาการสำคัญของไข้หวัดใหญ่ ได้แก่ ไข้ ไอ เจ็บคอ หายใจลำบาก ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ... จุดต่างจากไข้หวัดทั่วไปคือ ไข้มักจะสูง และอาจเกิดอาการหายใจลำบาก

อ.ดร.แอนน์ มอสโคนา ผู้เชี่ยวชาญด้านไข้หวัดใหญ่ มหาวิทยาลัยคอร์แนลล์ สหรัฐฯ กล่าวว่า ไข้หวัดใหญ่สเปน (Spanish flu) ทำให้คนสหรัฐฯ ติดเชื้ออย่างน้อย 25% ตายน้อยกว่า 3% (ไข้หวัดใหญ่แปลก ๆ ช่วงหลังมีโอกาสตายสูงกว่านี้มาก)

ทฤษฏีที่ช่วยอธิบายว่า ทำไมผู้ใหญ่อายุน้อยสุขภาพดีตายกันมากคือ 'cytokine storm (cytokine = สารส่งสัญญาณภูมิคุ้มกัน ทำให้ภูมิคุ้มกันหรือธาตุไฟกำเริบ ถ้าเป็นเฉพาะที่จะทำให้เกิดอาการบวม – แดง – ร้อน ถ้าเป็นทั่วตัวจะทำให้ไข้สูง หรือช็อคตายได้; storm = พายุ)’

เจ้า “พายุไซโทคายน์” หรือ “พายุธาตุไฟกำเริบ” จะทำให้เกิดการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันโรครุนแรงมากเกิน อาการที่ชัดคือ ทำให้ปอดอักเสบ สารน้ำจากเลือดรั่วเข้าเนื้อเยื่อปอด หายใจลำบาก ติดขัด หรือเกิดการหายใจล้มเหลว

คน “ผ่านโลก มามาก (= คนสูงอายุ)” มีโอกาสได้รับเชื้อไข้หวัดใหญ่หลายครั้งในช่วงชีวิต ทำให้เกิดภูมิคุ้มกันโรคไข้หวัดใหญ่ได้แม้จะเป็นสายพันธุ์ที่ต่างกัน

นอกจากนั้นภูมิคุ้มกันของคนที่ผ่านโลกมามากยังอ่อนแอลงไปบางส่วน ทำให้เวลาธาตุไฟกำเริบ... การทำร้ายตัวเองคล้าย ๆ ภูมิคุ้มกันทำลายตัวเองมีความรุนแรงน้อยลง คนสูงอายุและเด็กเล็กเลยตายน้อยกว่าคนหนุ่มสาว ซึ่งเป็นพวกที่ธาตุไฟ (ภูมิคุ้มกัน) แรง

ถึงตรงนี้... ขอให้พวกเรามีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

ภาพจาก Flickr.com