อ่าน: 124
Topotecan (โทโพทีแคน)
โทโพทีแคน (topotecan)เป็นอนุพันธ์ของแคมโททีซิน (camptothecin derivatives) ซึ่งเป็นสารอัลคาลอยด์ ที่ได้จากพืช Camptotheca acuminata มีฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์โทโพไอโซเมอเรสชนิดที่หนึ่ง (topoisomerase I) ที่ทำหน้าที่ตัดและเชื่อมสายดีเอ็นเอชนิดสายเดี่ยว (single strand DNA) ระหว่างกระบวนการถ่ายแบบดีเอ็นเอ (DNA replication) และ การถอดรหัสดีเอ็นเอ (DNA transcription) ของเซลล์มะเร็ง
โทโพทีแคนใช้รักษาโรคมะเร็งต่าง ๆ เช่น
- มะเร็งรังไข่ระยะแพร่กระจายที่ล้มเหลวหลังจากการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดที่ใช้เป็นอันดับแรก
- มะเร็งปอดชนิดเซลล์เล็ก (small cell lung cancer) ที่ล้มเหลวหลังจากการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดที่ใช้เป็นอันดับแรก
- ใช้ร่วมกับซิสแพลทิน (cisplatin) ในการรักษามะเร็งปากมดลูกระยะที่สี่บี (stage IV-B), การกลับเป็นซ้ำ หรือดื้อยา ซึ่งไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยการผ่าตัดและ/หรือฉายรังสี
โทโพทีแคน อาจใช้เพื่อรักษาโรคมะเร็งอื่น ๆ ได้อีก ดังนั้นหากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกร
โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านเคยมีอาการผิดปกติใดๆหรือมี ประวัติการแพ้ยาโทโพทีแคน (topotecan) หรือส่วนประกอบใด ๆ ในยานี้ รวมทั้งการมีประวัติเคยแพ้สารอื่น ๆ เช่น อาหาร, สารกันเสีย, สี เป็นต้น
- ยาเคมีบำบัดมีผลต่อไขกระดูกทำให้มีการสร้างเม็ดเลือดขาวลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย ควรรับประทานอาหารที่สะอาด และปรุงสุกเเล้วใหม่ๆ ควรงดรับประทานผักสด หรือผลไม้ที่รับประทานทั้งเปลือก หากต้องการรับประทานควรล้างให้สะอาดและปอกเปลือกก่อนรับประทาน
- หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ระหว่างใช้ยานี้
ABCDX
รายการนี้จัดอยู่ในประเภท 'D' สำหรับสตรีมีครรภ์
ยามีความเสี่ยงในการก่อให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์ อย่างไรก็ตาม อาจใช้ยานี้ได้ หากพิจารณาแล้วว่าประโยชน์จากการใช้ยามีมากกว่าความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์ ดังนั้นการพิจารณาใช้ยาให้อยู่ในดุลยพินิจของแพทย์
โปรดแจ้งแก่แพทย์หากกำลังวางแผนจะมีบุตร เนื่องจากยาโทโพทีแคน (topotecan) อาจทำให้ทารกในครรภ์เสียชีวิตหรือเกิดทารกวิรูปได้เมื่อให้ยาในหญิงตั้งครรภ์ สตรีวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีคุมกำเนิดระหว่างใช้ยานี้
จากการศึกษาในหนูทดลองพบว่ายาโทโพทีแคน (topotecan) สามารถผ่านออกทางน้ำนมได้โดยพบว่ายามีความเข้มข้นในน้ำนมมากกว่าในพลาสมาถึง 48 เท่า
โปรดแจ้งแก่แพทย์หากท่านกำลังให้นมบุตร หรือตั้งใจจะให้นมบุตรในระหว่างที่ได้รับยาโทโพทีแคน เนื่องจากยาอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง จึงไม่แนะนำให้ทารกได้รับน้ำนมมารดาระหว่างใช้ยานี้
ยังไม่มีการพิสูจน์ถึงความปลอดภัยและประสิทธิผลของการใช้ยาโทโพทีแคน (topotecan) ในเด็ก
ยาโทโพทีแคน (topotecan) ถูกขับออกทางไต ดังนั้นความเสี่ยงต่อการเกิดพิษจากยาอาจจะเพิ่มขึ้นในผู้ที่การทำงานของไต บกพร่อง โดยเฉพาะผู้สูงอายุซึ่งมีการทำงานของไตลดลง แพทย์อาจมีการปรับขนาดยาและติดตามการทำงานของไตในผู้ป่วยกลุ่มนี้
ถึงแม้ว่ายาบางอย่างไม่ควรใช้ร่วมกัน ในบางกรณีที่จำเป็นอาจใช้ร่วมกันได้ถึงแม้ว่าอันตรกิริยาอาจเกิดขึ้นก็ตาม โดยแพทย์อาจปรับเปลี่ยนขนาดยาหรืออาจมีข้อควรระวังอื่นๆ ที่จำเป็น ท่านต้องแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านกำลังใช้ยาต่อไปนี้ร่วมอยู่ด้วย
| คาร์โบแพลทิน (carboplatin) |
ซิสแพลทิน (cisplatin) |
| ไซโคลสพอริน (cyclosporine) |
ฟิลกราสทิม (filgrastim) |
| คีโทโคนาโซล (ketoconazole) |
ริโทนาเวียร์ (ritonavir) |
| ซาควินาเวียร์ (saquinavir) |
วัคซีนป้องกันวัณโรค (BCG vaccine) |
| วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ (influenza virus vaccine, live) |
วัคซีนโรคหัด (measles virus vaccine, live) |
| วัคซีนโรคคางทูม (mumps virus vaccine, live) |
วัคซีนโรคโปลิโอ (poliovirus vaccine, live) |
| วัคซีนโรตาไวรัส (rotavirus vaccine, live) |
วัคซีนโรคหัดเยอรมัน (rubella virus vaccine, live) |
| วัคซีนโรคฝีดาษ (smallpox vaccine) |
วัคซีนไทฟอยด์ (typhoid vaccine) |
| วัคซีนโรคอีสุกอีใส (varicella virus vaccine) |
วัคซีนไข้เหลือง (yellow fever vaccine) |
ปัญหาความเจ็บป่วยอื่นที่ท่านเป็นอยู่อาจส่งผลต่อการใช้ยาโทโพทีแคน (topotecan) ท่านควรแจ้งแพทย์หากท่านมีภาวะเหล่านี้ร่วมด้วย เช่น
- โรคอีสุกอีใส อาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
- โรคงูสวัด อาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
- โรคที่เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน
- ภาวะเลือดจาง
- โรคติดเชื้อต่าง ๆ ยาโทโพทีแคน (topotecan) จะลดภูมิคุ้มกันของร่างกาย
- โรคตับหรือไต
- ยานี้ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์
- ระหว่างได้รับยานี้ ท่านควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด
- ยาโทโพีทแคน (topotecan) อาจทำให้ท่านมีอาการคลื่นไส้อาเจียน หากทนไม่ได้ ท่านต้องแจ้งแพทย์หรือพยาบาลที่ดูแล
- ในระหว่างที่ใช้ยาโทโพทีแคน (topotecan) ท่านต้องดื่มน้ำให้มากกว่าปกติ (ประมาณ 2-3 ลิตรต่อวัน) เว้นแต่ท่านได้รับการจำกัดน้ำ เพื่อช่วยให้ยาถูกขับออกมาทางปัสสาวะ และป้องกันอาการไม่พึงประสงค์ต่อไต และช่วยให้ไตทำงานได้ดี
- ควรมาตรวจตามแพทย์นัดเพื่อติดตามผลการรักษาเป็นระยะ และให้ได้รับยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด ก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง
ยาแคปซูล
- กลืนยาทั้งเม็ดแล้วดื่มน้ำตามมากๆ ไม่ควรเคี้ยว บด หรือแบ่งเม็ดยา
- อาจรับประทานพร้อมอาหารหรือไม่ก็ได้
- หากอาเจียนหลังจากรับประทานยา ไม่ควรรับประทานยาทดแทนยาที่อาเจียนออกมา
ยาฉีด
- ยานี้ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์
- สารละลายยาโทโพทีแคน (topotecan) เตรียมโดยเภสัชกร ใช้สำหรับฉีดเข้าหลอดเลือดดำ โดยพยาบาลผู้มีความเชี่ยวชาญในการให้ยาเคมีบำบัด
ขนาดยาของยาโทโพทีแคน (topotecan) ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น น้ำหนัก ส่วนสูงของผู้ป่วย ชนิดและระยะของโรคมะเร็งที่ผู้ป่วยเป็น รวมทั้งผลการตอบสนองต่อยาของผู้ป่วยแต่ละราย โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจะเป็นผู้วิเคราะห์ แนะนำ และกำหนดเวลา และมีเภสัชกรผู้เตรียมยาเคมีบำบัด ตรวจสอบขนาดยาที่ท่านได้รับ เพื่อความปลอดภัยสูงสุดของผู้ป่วย นอกจากนี้ความถี่ของการให้ยาโทโพทีแคน อาจแตกต่างกันขึ้นอยู่กับสูตรยาที่ใช้ และสภาพร่างกายของผู้ป่วย เช่น ทุกสัปดาห์ หรือทุกเดือน บางครั้งอาจต้องหยุดยาชั่วคราว เพื่อให้ร่างกายมีเวลาพัก และซ่อมแซมเซลล์ปกติให้แข็งแรงพอที่จะให้ยาในครั้งต่อไปได้
- มารับยาตามแพทย์นัด เพื่อให้ได้ยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง
- หากท่านลืมรับประทานยาให้ข้ามมื้อที่ลืมและรับประทานยาต่อในมื้อถัดไปในขนาดยา ปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็นสองเท่า และแจ้งให้แพทย์ทราบ
- เก็บแคปซูลยาโทโพทีแคน (topotecan)ในภาชนะบรรจุจากผู้ผลิต ไว้ในตู้เย็นที่อุณหภูมิ 2° ถึง 8°C (องศาเซลเซียส) ห้ามแช่แข็ง
- ป้องกันแสง
- เก็บในภาชนะปิดสนิทให้พ้นมือเด็ก
- ทิ้งยาเมื่อยาหมดอายุ
- เก็บยาฉีดในภาชนะบรรจุจากผู้ผลิต ที่อุณหภูมิ 20° ถึง 25°C (องศาเซลเซียส) และป้องกันแสง
ควรติดตามผลการรักษาเป็นระยะ โดยมาตรวจตามแพทย์นัด และรับยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด ก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง
- ยาโทโพทีแคน (topotecan) มีผลต่อไขกระดูกทำให้มีการสร้างเม็ดเลือดขาว เกล็ดเลือด และเม็ดเลือดแดงลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย หรือภาวะเลือดออกง่าย
- ควรหลีกเลี่ยงการพบปะกับคนที่เป็นหวัด หัด สุกใส วัณโรค มีไข้ หรือติดเชื้ออื่น ๆ หากมีอาการผิดปกติ ได้แก่ ไข้สูง หนาวสั่น ปัสสาวะแสบขัด เจ็บคอ ท้องเสีย เหนื่อยหอบผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์ และแจ้งแพทย์ทุกครั้งว่าท่านกำลังรักษาด้วยยาเคมีบำบัดอยู่
- ระหว่างที่ได้รับการรักษาด้วยยาโทโพทีแคน ท่านไม่ควรได้รับวัคซีนใด ๆ โดยไม่ได้แจ้งแพทย์ เนื่องจากยาทำให้ภูมิคุ้มกันของท่านลดลง และมีโอกาสติดเชื้อจากวัคซีนที่ท่านได้รับ นอกจากนี้บุคคลที่ท่านอาศัยอยู่ด้วยก็ไม่ควรได้รับวัคซีนโปลิโอ เพราะอาจทำให้ท่านได้รับเชื้อไวรัสโปลิโอได้
- ควรพบแพทย์ทันทีถ้าท่านมีเลือดออกผิดปกติ ปัสสาวะหรืออุจจาระเป็นเลือด ควรระมัดระวังการใช้ไหมขัดฟัน หรือไม้จิ้มฟัน และแจ้งทันตแพทย์ทุกครั้งว่าใช้ยานี้อยู่
- ยาโทโพทีแคน อาจทำให้เกิดอาการอ่อนเปลี้ย, อาการหมดแรง ควรระมัดระวังหากต้องขับรถ หรือทำงานร่วมกับเครื่องจักร
- ยาโทโพทีแคน อาจทำให้เม็ดเลือดขาวต่ำ (neutropenia) และนำไปสู่การเกิดลำไส้ใหญ่อักเสบจากเม็ดเลือดขาวต่ำ (neutropenic colitis) หากมีอาการไข้ และปวดท้อง อาจเป็นอาการของภาวะนี้ ควรรีบไปพบแพทย์ ทันที
- มีรายงานว่ายาโทโพทีแคนชนิดแคปซูล ทำให้เกิดอาการท้องร่วง ซึ่งอาจต้องเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาล และมักจะเกิดในขณะที่มีภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ หากท่านมีอาการท้องร่วงมากกว่าสามครั้งต่อวันในขณะที่รับยาโทโพทีแคน ควรรีบไปพบแพทย์
- ยาโทโพเทแคน อาจสัมพันธ์กับการเกิดโรคเนื้อเยื่อแทรกในปอด (interstitial lung disease) ซึ่งเคยมีรายงานการเสียชีวิตจากภาวะนี้ อย่างไรก็ตามอาจมีภาวะอื่นที่ส่งผลต่อการเกิดโรคเนื้อเยื่อแทรกในปอด เช่น เคยมีประวัติเป็นโรคเนื้อเยื่อแทรกในปอด, ปอดเกิดพังผืด (pulmonary fibrosis), มะเร็งปอด, การได้รับการฉายรังสีบริเวณปอด และการใช้ยาโทโพทีแคนร่วมกับยาที่มีพิษต่อปอด และ/หรือยาที่กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือด (colony stimulating factors) หากท่านมีอาการหายใจลำบาก, ไข้, ไอ ควรรีบไปพบแพทย์
ยาอาจทำให้เกิดอาการข้างเคียงบางอย่างที่ไม่ต้องการ ถึงแม้ว่าอาการข้างเคียงต่อไปนี้อาจไม่ได้เกิดขึ้นทั้งหมด แต่หากเกิดอาการข้างเคียงขึ้นควรได้รับการรักษาที่เหมาะสม
ก. พบแพทย์ทันทีหากมีอาการต่อไปนี้
- เลือดออกผิดปกติหรือมีจ้ำเลือด
- เหนื่อยล้ามาก
- อ่อนเพลีย
- ผิวซีด
- หายใจสั้น
- เจ็บหน้าอก
- หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
- ชา ปลายมือ ปลายเท้า หรือรู้สึกเหมือนมีเข็มตำ ปลาย
- ผื่นลมพิษ คัน
- หายใจลำบาก ,กลืนลำบาก
- หน้าบวม
ข. อาการข้างเคียงอื่น ๆ อาจเกิดขึ้นได้โดยไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา อาการข้างเคียงเหล่านี้จะหายไปในระหว่างการรักษาหรือหยุดยาไปแล้วเนื่อง จากร่างกายจะปรับตัวเข้ากับยา ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรถ้าอาการข้างเคียงเหล่านี้เกิดขึ้นติดต่อกันนาน หรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันของท่าน
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ท้องร่วง
- ท้องผูก
- เบื่ออาหาร
- ปวดท้อง
- แผลในปาก
- ปวดศีรษะ
- แดง หรือมีจ้ำเลือดบริเวณที่ฉีดยา
ยานี้อาจทำให้ผมร่วงขณะใช้ยา หลังจากหยุดยาแล้วผมจะกลับมางอกตามปกติ
ค. อาการข้างเคียงอื่น ๆ นอกเหนือจากที่ระบุไว้อาจเกิดขึ้นในผู้ป่วยบางราย หากท่านสังเกตเห็นอาการข้างเคียงอื่น ๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
ยานี้จัดอยู่ในกลุ่มยาต่อไปนี้
ยานี้เกี่ยวข้องกับยาต่อไปนี้
Doxorubicin, Doxorubicin liposome , Epirubicin, Etoposide , Idarubicin , Irinotecan , Mitoxantrone
ยานี้มีชื่อทางการค้าต่อไปนี้
Hycamtin injection, Topotel injection (โทโพเทล ยาฉีด), Hycamtin (powder for solution for infusion), Hycamtin (capsules 0.25 mg) (ไฮแคมติน (แคปซูล 0.25 มก)), Hycamtin (capsules 1 mg) (ไฮแคมติน (แคปซูล 1 มก.))
ข้อมูลนี้ไม่สมบูรณ์ ยานี้อาจจะยังมีชื่อทางการค้าอื่นที่ไม่ได้แสดงในนี้ หรือชื่อทางการค้าที่แสดงในนี้อาจจะไม่อนุญาตให้จำหน่ายแล้ว
- กองควบคุมยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นทะเบียนยาสามัญสำหรับยาเดี่ยว. Topotecan . Available at: http://wwwapp1.fda.moph.go.th/ed2547/?url=14 Access Date: July 23, 2010.
- วิลาวัณย์ พิชัยรัตน์ และ สมสมัย สุธีรศานต์. การดูแลตนเองเมื่อได้รับยาเคมีบำบัด [สำหรับผู้ป่วยเเละครอบครัว] พิมพ์ครั้งที่ 2 . โรงพยาบาลสงขลานครินทร์. 2552 หน้า 5-19
- CPM medica. MIMS Thailand Online. Available at http://www.mims.com. Access Date: July 23, 2010.
- Dailymed current medication information .Topotecan. Available at: http://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/search.cfm?startswith=topotecan&x=0&y=0 Date: July 24, 2010.
- DRUGDEX® System:Klasco RK (Ed): DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com (cited: 24/7/2010).
- MedlinePlus Trusted Health Information for You. Topotecan Injection. Available at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/meds/a697006.html .Access Date: July 23, 2010.
- The Merck Manuals Online medical Library The Merck Manual for Healthcare Professionals: Topotecan Drug Information Provided by Lexi-Comp. Available at: http://www.merck.com/mmpe/lexicomp/topotecan.html. Access Date: July 23, 2010.
