คำอธิบายพอสังเขป

อะซิโธรมัยซิน (azithromycin) เป็นยาปฏิชีวนะกึ่งสังเคราะห์ในกลุ่มแมคโครไลด์ (macrolides) ใช้ในการรักษาโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่ไวต่อยานี้ ได้แก่ การที่ติดเชื้อที่ทางเดินหายใจส่วนล่าง การติดเชื้อทางทันตกรรมและช่องปาก การติดเชื้อทางผิวหนังและเนื้อเยื่อ การติดเชื้อในหูชั้นกลางอย่างเฉียบพลัน (acute otitis media) และการติดเชื้อที่ทางเดินหายใจส่วนบน เป็นต้น

• ยาในกลุ่มแมคโครไลด์ มีหลายชนิด แต่ละชนิดใช้ในการรักษาการติดเชื้อที่ต่างกัน
• ยาตัวหนึ่งๆ ในกลุ่มนี้อาจใช้ทดแทนตัวอื่นๆ ในกลุ่มเดียวกันไม่ได้ บางครั้งอาจให้ร่วมกับยาฆ่าเชื้อ (ยาปฏิชีวนะ) ตัวอื่น ๆ
• ยาในกลุ่มแมคโครไลด์ ไม่ได้ใช้รักษาไข้หวัดหรือการติดเชื้อไวรัสอื่น ๆ

ก่อนการใช้ยา

การแพ้ยา

โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านเคยมีอาการผิดปกติใดๆหรือมีประวัติการแพ้ ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) หรือ ยาในกลุ่มแมคโครไลด์ (macrolides) ตัวอื่น หรือ ส่วนประกอบใด ๆ ในยานี้ รวมทั้งการมีประวัติเคยแพ้สารอื่นๆ เช่น อาหาร, สารกันเสีย, สี เป็นต้น

อาหารและเครื่องดื่มที่ต้องระวัง

โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านได้รับคำแนะนำให้รับประทานอาหารที่มี น้ำตาลต่ำหรืออาหารอื่น ๆ เนื่องจากเภสัชภัณฑ์ที่ยาน้ำสำหรับรับประทานส่วนใหญ่มีน้ำตาลและแอลกอฮอล์ เป็นส่วนประกอบ

โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านได้รับคำแนะนำให้จำกัดการบริโภคเกลือโซเดียม (sodium) ผลิตภัณฑ์ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) อาจมีเกลือโซเดียมเป็นส่วนประกอบ ยกตัวอย่างเช่น

ซิโธรแมกซ์ (Zithromax) ชนิดเม็ด 500 มิลลิกรัม มีโซเดียม 1.8 มิลลิกรัม

ซิโธรแมกซ์ชนิดแขวนตะกอนขนาดยา 200 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร มีโซเดียม 7.4 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร

ตั้งครรภ์

รายการนี้จัดอยู่ในประเภท 'B' สำหรับสตรีมีครรภ์

จากการศึกษาในสัตว์พบว่ายาไม่มีความเสี่ยงในการทำให้เกิดความผิดปกติของตัวอ่อนในครรภ์ แต่ไม่มีรายงานการศึกษาในมนุษย์ หรือ จากการศึกษาในสัตว์พบว่ายามีความเสี่ยงในการทำให้เกิดความผิดปกติของตัวอ่อนในครรภ์ แต่ไม่พบผลดังกล่าวจากการศึกษาในมนุษย์ ดังนั้น ยาที่จัดอยู่ในประเภทนี้สามารถใช้ในสตรีมีครรภ์ได้ค่อนข้างปลอดภัย

อย่างไรก็ตามควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยานี้และการใช้ยานี้ระหว่างตั้งครรภ์ควรใช้เมื่อมีความจำเป็นเท่านั้นเพราะการศึกษาผลของยาตัวตัวอ่อนของสัตว์ทดลองอาจไม่สามารถทำนายผลที่จะเกิดกับทารกมนุษย์ได้

กำลังให้นมบุตร

ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) สามารถผ่านเข้าสู่น้ำนมได้ อาจทำให้ทารกที่ดื่มนมจากมารดาที่ใช้ยานี้เกิดการแพ้ยา ท้องร่วง และผื่นผิวหนัง จึงควรใช้เฉพาะกรณีไม่มียาอื่นให้เลือกใช้แทนแล้วเท่านั้น

เด็ก

ยังไม่มีการพิสูจน์ถึงประสิทธิผลและความปลอดภัยของการใช้ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) ชนิดแขวนตะกอนที่ออกฤทธิ์นาน(extended-release oral suspension)ในเด็ก

ยังไม่มีการพิสูจน์ถึงประสิทธิผลและความปลอดภัยของการใช้ยาอะซิโธรมัยซินชนิดรับประทานสำหรับการรักษาหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน (acute otitis media) ในเด็กอายุต่ำกว่า 6 เดือน และการรักษาคอหอยอักเสบ (pharyngitis) และทอนซิลอักเสบ (tonsillitis) ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี

ยังไม่มีการพิสูจน์ถึงประสิทธิผลและความปลอดภัยของการใช้ยาอะซิโธรมัยซินชนิดรับประทานสำหรับการรักษาไซนัสอักเสบแบบเฉียบพลัน (acute bacterial sinusitis) ในเด็กอายุต่ำกว่า 6 เดือน

ในขนาดยาที่ให้ผลการรักษาในเด็ก พบว่ายังไม่มีรายงานการเกิดอาการไม่พึงประสงค์หรือปัญหาใด ๆ ที่แตกต่างจากการใช้ในผู้ใหญ่
อย่างไรก็ตามการใช้ยาในเด็กควรอยู่ในความดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด

ผู้สูงอายุ

มีการใช้ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) ในผู้สูงอายุและยังไม่มีรายงานการเกิดอาการไม่พึงประสงค์หรือปัญหาใด ๆ ที่แตกต่าง กับการใช้ยานี้ในวัยอื่น ๆ

ผลิตภัณฑ์ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) อาจมีเกลือโซเดียมเป็นส่วนประกอบผู้ป่วยสูงอายุที่มีโรคบางอย่างที่ต้องจำกัดการบริโภคเกลือ เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลวเหตุเลือดคั่ง (congestive heart failure) ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา

ยาอื่นที่ใช้อยู่

ถึงแม้ว่ายาบางอย่างไม่ควรใช้ร่วมกัน ในบางกรณีที่จำเป็นอาจใช้ร่วมกันได้ถึงแม้ว่าอันตรกิริยาอาจเกิดขึ้นก็ตาม โดยแพทย์อาจปรับเปลี่ยนขนาดยาหรืออาจมีข้อควรระวังอื่นๆ ที่จำเป็น เมื่อท่านต้องการจะรับประทานยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) ท่านต้องแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านกำลังใช้ยาต่อไปนี้อยู่

อะทอร์วาสแททิน (atorvastatin)	คาร์บามาซีพีน (carbamazepine)
ไซเมทิดีน (cimetdine)	ดิจอกซิน (digoxin)
ซิลดีนาฟิล (sildenafil)	เทอร์ฟีนาดีน (terfenadine)
ทีออฟิลลีน (theophylline)	ไทรอะโซแลม (triazolam)
วอร์ฟาริน (warfarin)	ไซโดวูดีน (zidovudine)
แอซีเคไนด์ (acecainide)	ยาลดกรด (antacids)
อะลูมินัมคาร์บอเนต (aluminum carbonate)	อะลูมินัมไฮดรอกไซด์ (aluminum hydroxide)
อะลูมินัมฟอสเฟต (aluminum phosphate)	อะมิโอดาโรน (amiodarone)
ไซโคลสพอริน (cyclosporine)	ไดไฮโดรเออร์โกทามีน (dihydroergotamine)
ไดไฮดรอกซีอะลูมินัมอะมิโนแอซีเทต (dihydroxyaluminum aminoacetate)	ไดไฮดรอกซีอะลูมินัมโซเดียมคาร์บอเนต(dihydroxyaluminum sodium carbonate)
เออร์โกทามีน (ergotamine)	เฟนทานิล (fentanyl)
โลวาสแททิน (lovastatin)	แมกนีเซียมคาร์บอเนต (magnesium carbonate)
แมกนีเซียมไฮดรอกไซด์ (magnesium hydroxide)	แมกนีเซียมออกไซด์ (magnesium oxide)
แมกนีเซียมไทรซิลิเคต (magnesium trisilicate)	เมทิลเออร์โกโนวีน (methylergonovine)
เมทิเซอร์ไจด์ (methysergide)	นีลฟินาเวียร์ (nelfinavir)
ออกซีโคโดน (oxycodone)	เฟนิทอยน์ (phenytoin)
ไรฟาบิวทิน (rifabutin)	ซิมวาสแททิน (simvastatin)
โซทาลอล (sotalol)

ภาวะโรคร่วม

ปัญหาความเจ็บป่วยอื่นที่ท่านเป็นอยู่อาจส่งผลต่อการใช้ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) ท่านควรแจ้งแพทย์หากท่านมีภาวะเหล่านี้ร่วมด้วย เช่น

• โรคตับ เนื่องจากตับเป็นอวัยวะหลักในการขจัดยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) การใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่เป็นโรคตับ จึงควรใช้ความระมัดระวัง
• โรคไต ผู้ป่วยที่ไตทำงานบกพร่องอย่างรุนแรง อาจทำให้ปริมาณยาในเลือดเพิ่มขึ้น
• โรคหัวใจ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ (cardiac arrhythmia), ภาวะหัวใจล้มเหลวเหตุเลือดคั่ง (congestive heart failure)
• โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิดร้ายแรง (myasthenia gravis)

การใช้ที่ถูกต้อง

• รับประทานยาในเวลาเดียวกันของทุกวัน และรับประทานยานี้ติดต่อกันทุกวันจนยาหมด แม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม
• ยาลดกรดบางอย่างจะรบกวนการดูดซึมของยา ควรรับประทานห่างจากยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) อย่างน้อย 2 ชั่วโมง

ยาในรูปแบบแคปซูล

• ควรรับประทานยาชนิดแคปซูลก่อนอาหารอย่างน้อย 1 ชั่วโมง หรือหลังอาหาร 2 ชั่วโมง
• รับประทานโดยกลืนยาทั้งเม็ด พร้อมกับดื่มน้ำตามมาก ๆ

ยาชนิดผงสำหรับผสมน้ำรับประทาน

• เคาะผงยาในขวดให้ร่วน เพื่อป้องกันผงยาเกาะตัวเวลาเทนํ้าลงไป และยาจะละลายได้ง่าย
• เปิดฝาขวดยาออก ใช้นํ้าต้มสุกที่เย็นแล้วเติมลงไปในขวดยา (ห้ามใช้น้ำร้อนหรือน้ำอุ่น) ประมาณ ครึ่งขวด ปิดฝาขวดแล้วเขย่าจน ผงยากระจายตัวในนํ้าได้ดี ไม่มีก้อนแข็ง
• เปิดฝาขวดยา เติมนํ้าสุกที่เย็นแล้วลงไปในขวดจนถึงขีดที่กำ หนดไว้บนขวด
• ปิดฝาขวด และเขย่าขวดจนยากระจายตัวดี
• เปิดฝาขวดยาและตวงยาตามปริมาณที่แพทย์สั่งให้รับประทาน ควรใช้ช้อนตวงยา
• เขย่าขวดก่อนรินยาทุกครั้ง
• กรณีได้รับยามากกว่า 1 ขวด ต้องรอให้รับประทานยาขวดแรกหมดก่อน จึงผสมนํ้าในยาขวดที่ 2

ยาปฏิชีวนะชนิดผงแห้งมีหลายผลิตภัณฑ์ที่มีวางจำหน่ายบางผลิตภัณฑ์อาจไม่มีขีดวัดปริมาตรบอกไว้บนขวด แต่จะกำหนดปริมาตรน้ำที่จะให้เติมลงไปในขวดแทน การผสมยาปฏิชีวนะผงแห้งประเภทนี้ให้ทำขั้นตอนเดียวกับด้านบนเพียงแต่ให้เติมน้ำในปริมาตรที่กำหนดลงไปในขวด ก่อนเขย่าให้เข้ากันและนำไปใช้ได้ทันที

• ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) ชนิดเม็ดและชนิดผงสำหรับผสมน้ำรับประทานสามารถรับประทานพร้อมหรือไม่พร้อมอาหารก็ได้

ขนาดยา

ขนาดยาของยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) อาจแตกต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย ควรใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรหรือตามที่ฉลากระบุ
จำนวนครั้งของการรับประทานยาในแต่ละวัน, ระยะห่างของการรับประทานยาในแต่ละครั้งและระยะเวลาที่ท่านรับประทานยาขึ้น อยู่กับสภาวะโรคของท่านที่ท่านต้องรับประทานยาอะซิโธรมัยซิน

เมื่อลืมใช้ยา

หากท่านลืมรับประทานยาให้รีบรับประทานทันทีที่นึกได้ ถ้าใกล้ถึงมื้อต่อไปให้ข้ามมื้อที่ลืมและรับประทานยาต่อในมื้อถัดไปในขนาดยา ปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็นสองเท่า

การเก็บรักษา

• เก็บในภาชนะปิดสนิทให้พ้นมือเด็ก
• เก็บให้ห่างจากความร้อนและหลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดดโดยตรง
• ห้ามเก็บยาไว้ในห้องน้ำ ใกล้อ่างล้างมือหรือที่ชื้น เนื่องจากความร้อนหรือความชื้นอาจเป็นสาเหตุให้ยาเสื่อมคุณภาพ
• ยาน้ำแขวนตะกอนให้เก็บยาในตู้เย็น ห้ามแช่แข็ง ระยะเวลาในการเก็บยาหลังจากเปิดใช้แล้วขึ้นกับชนิดยาและผลิตภัณฑ์ยาของแต่ละ บริษัท ให้เก็บตามข้อมูลจำเพาะสำหรับผลิตภัณฑ์นั้น ๆ
• ทิ้งยาเมื่อยาหมดอายุ

ข้อควรระวัง

หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 วันหรืออาการยิ่งแย่ลงกว่าเดิม ควรกลับไปพบแพทย์

• ก่อนใช้ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) ควรแน่ใจก่อนว่าผู้ป่วยไม่เคยมีประวัติแพ้ยายาอื่นในกลุ่มแมคโครไลด์ (macrolides) และควรสังเกตอาการแพ้ยาอย่างใกล้ชิดถ้าผู้ป่วยเคยมีประวัติแพ้ยาดังกล่าวและได้รับยาอะซิโธรมัยซิน เพราะมีโอกาสเกิดการแพ้ข้ามกันได้
• การใช้ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) จะเปลี่ยนแปลงเชื้อที่อาศัยอยู่ตามปกติในลำไส้ใหญ่ และอาจทำให้เชื้อคลอสทริเดีย(clostridia) เจริญมากเกินไป ทำให้เกิดท้องร่วงจากเชื้อแบคทีเรีย คลอสทริเดียม ดิฟฟิไซล์ (Clostridium difficile associated diarrhea) รวมทั้งลำไส้ใหญ่อักเสบเหตุจากยาต้านจุลชีพ (pseudomembranous colitis) ควรพบแพทย์ทันทีหากมีอาการถ่ายเหลวเป็นน้ำหรือท้องร่วงรุนแรงซึ่งอาจมีเลือดปนโดยมีหรือไม่มีอาการปวดเกร็งหน้าท้องและไข้ก็ได้ และห้ามใช้ยารักษาอาการท้องร่วง โดยไม่ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อน เพราะการใช้ยาแก้ท้องร่วงอาจทำให้อาการเหล่านี้ยิ่งรุนแรงขึ้น

หมายเหตุ อาการปวดเกร็งหน้าท้องและถ่ายเหลวเป็นน้ำหรือท้องร่วงรุนแรงซึ่งอาจมีเลือดปน อาจเกิดขึ้นได้หลังจากที่หยุดใช้ยานี้แล้วเป็นเวลาหลายสัปดาห์

• การใช้ยาอะซิโธรมัยซิน (azithromycin) เป็นเวลานานอาจทำให้เกิดการดื้อยาและการเจริญมากไปของเชื้อที่ดื้อยาได้ ทำให้เกิดการติดเชื้อที่ซ้ำซ้อนได้ (superinfection)

อาการไม่พึงประสงค์

ยาอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์บางอย่างที่ไม่ต้องการ ซึ่งอาการเหล่านี้ไม่ได้เกิดกับผู้ใช้ยาทุกราย แต่หากเกิดอาการไม่พึงประสงค์ขึ้นควรได้รับการรักษาที่เหมาะสม

ก. หยุดใช้ยานี้และควรได้รับการช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน หากมีอาการไม่พึงประสงค์ต่อไปนี้
พบน้อยมาก

• ปวดท้องอย่างรุนแรง ท้องร่วงอย่างรุนแรงอาจมีเลือดปน หายใจลำบาก มีไข้ ปวดข้อ หน้าพองหรือบวม ผิวหนังเป็นผื่นแดง มีผื่นลมพิษ คัน

ข. อาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ อาจเกิดขึ้นได้โดยไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา อาการไม่พึงประสงค์เหล่านี้จะหายไปในระหว่างการรักษาหรือหยุดยาไปแล้วเนื่องจากร่างกายจะปรับตัว เข้ากับยา ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรถ้าอาการไม่พึงประสงค์เหล่านี้เกิดขึ้นติดต่อกันนาน หรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันของท่าน
พบน้อย

• ท้องร่วง (ไม่รุนแรง), ผื่น, ช่องคลอดอักเสบ, อาหารไม่ย่อย, คลื่นไส้อาเจียน, ปวดท้อง, การรับรสเปลี่ยนไป

ค. อาการไม่พึงประสงค์อื่นๆ นอกเหนือจากที่ระบุไว้อาจเกิดขึ้นในผู้ป่วยบางราย หากท่านสังเกตเห็นอาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

กลุ่มยา

ยานี้จัดอยู่ในกลุ่มยาต่อไปนี้

• Macrolides, Antibiotics

ยาที่เกี่ยวข้อง

ยานี้เกี่ยวข้องกับยาต่อไปนี้

Clarithromycin , Erythromycin , Erythromycin (Topical) , Roxithromycin

ชื่อทางการค้า

ยานี้มีชื่อทางการค้าต่อไปนี้

Floctil capsules (ฟลอคทิลชนิดแคปซูล ), Azithro (capsule) (อะซิโทร (ชนิดแคปซูล)), Boots azithromycin 250 mg. capsules (บู๊ทส์ อะซิโทรมัยซิน 250 มก. ชนิดเเคปซูล), Azith (250 mg capsule) (เอซิท (250 มก. ชนิดแคปซูล) ), Zithocide capsule (ซิโทไซด์ ชนิดแคปซูล), Zithromax (capsules 250 mg) (ซิโธรแมกซ์ แคปซูล 250 มก), Zithromax (powder for oral suspension 200 mg/5 ml) (ซิโธรแมกซ์ ชนิดเเขวนตะกอน), Binozyt 250 mg capsules (ไบโนซิท 250 มก. ชนิดแคปซูล ), Zmax (prolonged-release powder for oral suspension 2 g), Zithromax (powder for oral suspension 100 mg/sachet) (ซิโธรแมกซ์ ชนิดเเขวนตะกอน)

ข้อมูลนี้ไม่สมบูรณ์ ยานี้อาจจะยังมีชื่อทางการค้าอื่นที่ไม่ได้แสดงในนี้ หรือชื่อทางการค้าที่แสดงในนี้อาจจะไม่อนุญาตให้จำหน่ายแล้ว

ชื่อภาษาไทยอื่นที่อาจมีการใช้

ยานี้มีชื่อภาษาไทยอื่นที่มีการใช้ดังต่อไปนี้

อะซิโทรไมซิน, เอซิโทรมัยซิน, เอซิโทรไมซิน, อะซิโธรมัยซิน, เอซิโธรมัยซิน, อะซิโธรไมซิน , แอซิโทรมัยซิน

ข้อมูลนี้ไม่สมบูรณ์ ยานี้อาจจะยังมีชื่อภาษาไทยอื่นที่อาจมีการใช้ ซึ่งไม่ได้แสดงในนี้

แหล่งอ้างอิง

1. กองควบคุมยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นทะเบียนยาสามัญสำหรับยาเดี่ยว.Azithromycin . Available at: http://wwwapp1.fda.moph.go.th/ed2547/?url=14 Access Date: April 27, 2010.
2. สุชาดา ชุติมาวรพันธ์, โพยม วงศ์ภูวรักษ์, อภิฤดี เหมะจุฑา. คู่มือทักษะตามเกณฑ์ความรู้ความสามารถทางวิชาชีพของผู้ประกอบวิชาชีพเภสัชกรรม (พ.ศ.2550). สภาเภสัชกรรม. หน้า 66-91.
3. DRUGDEX® System:Klasco RK (Ed): DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com (cited: 4/27/2010).
4. Dailymed current medication information.Azithromycin. Available at: http://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/drugInfo.cfm?id=9831 Access Date: April 27, 2010.
5. McEvoy GK, Snow EK, Miller J et al. AHFS Drug information 2009. the American Society of Health-System Pharmacists,Inc.Bestheda. 2009. p244.
6. MedlinePlus Trusted Health Information for You. Azithromycin .Available at:http://www.nlm.nih.gov/ medlineplus/druginfo/meds/a697037.html Access Date: April 27, 2010.