ค้นหายาสมุนไพร
ต้นสะระแหน่ : Bohe (薄荷)
ต้นสะระแหน่ หรือ ป๋อเหอ คือ ส่วนเหนือดินที่ทำให้แห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Mentha haplocalyx Briq. วงศ์ Labiatae [1]
ต้นสะระแหน่ [2]
ป๋อเหอ (จีนกลาง), เปาะห่อ (จีนแต้จิ๋ว) [1]
Peppermint [1]
Herba Menthae [1]
เก็บเกี่ยวส่วนเหนือดินในฤดูร้อนและฤดูใบไม้ผลิเมื่อใบเจริญเติบโตเต็มที่ หรือในช่วงที่ออกดอกในรุ่นที่สาม เก็บในวันที่อากาศดี เก็บได้หลายครั้ง ตากให้แห้งหรือทำให้แห้งในที่ร่ม เก็บรักษาไว้ในที่มีอากาศเย็นและแห้ง มีการระบายอากาศดี [1]
หลังเก็บเกี่ยวสมุนไพรแล้ว แยกลำต้นแก่และสิ่งอื่นที่ปะปนออก พรมน้ำปริมาณพอเหมาะ ใส่ภาชนะปิดฝาไว้เพื่อให้อ่อนนุ่ม หั่นเป็นท่อน ๆ และนำไปทำให้แห้งที่อุณหภูมิห้อง [1]
ตัวยาที่มีคุณภาพดี ต้องมีปริมาณใบมาก สีเขียวเข้ม มีกลิ่น รสเผ็ดและเย็นมาก [3]
ต้นสะระแหน่ รสเผ็ด เย็น มีฤทธิ์ช่วยให้ผ่อนคลาย กระจายลมร้อน แก้หวัดจากการกระทบลมร้อน โรคที่มีไข้สูงในระยะแรก มีฤทธิ์ระบายความร้อนให้ศีรษะและทำให้ตาสว่าง แก้ปวดศีรษะ ตาแดง เจ็บคอ คอบวม มีฤทธิ์กระทุ้งและขับหัด อีสุกอีใส สรรพคุณช่วยกระทุ้งหัด อีสุกอีใส แก้ลมพิษ ผดผื่นคัน และมีฤทธิ์ช่วยผ่อนคลายอาการตับและอาการเครียด แก้อาการเครียดแล้วทำให้ชี่ไม่หมุนเวียน อึดอัดบริเวณหน้าอก เจ็บบริเวณชายโครง [1]
ต้นสะระแหน่ รสหอมร้อน สรรพคุณ ขับเหงื่อ แก้หืด แก้ปวดท้อง ขับลมในกระเพาะลำไส้ แก้จุกเสียดแน่นเฟ้อ แก้อาการเกร็งของกล้ามเนื้อ พอกหรือทา แก้ผื่นคัน แก้ปวดบวม [2]
การแพทย์แผนจีน ใช้ 3-6 กรัม ต้มเอาน้ำดื่ม [1]
สารสกัดน้ำมีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัสในกระต่ายและมีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียในหลอดทดลอง น้ำมันหอมระเหยมีฤทธิ์ขับเสมหะและต้านอักเสบในกระต่าย โดยทั่วไปใบสะระแหน่มักไม่ใช้เดี่ยว ส่วนใหญ่จะใช้เป็นส่วนประกอบในตำรับยารักษาอาการไข้หวัด คออักเสบ และโรคผิวหนัง [4]
สาร menthol จากใบสะระแหน่มีฤทธิ์ขับเสมหะ และใช้ภายนอกเป็นยาระงับปวด แก้คัน [5]
มีรายงานการศึกษาพิษเฉียบพลันในหนูถีบจักรและหนูขาวโดยการฉีดเมนทอล (จากธรรมชาติ) เข้าใต้ผิวหนัง พบว่าขนาดของเมนทอลที่ทำให้สัตว์ทดลองตายร้อยละ 50 (LD50) มีค่ามากกว่า 5 และ 0.1 กรัม/กิโลกรัม ตามลำดับ และเมื่อให้เมนทอลทางปากและฉีดเข้าช่องท้องแมว พบว่า LD50 มีค่าเฉลี่ยมากกว่า 0.9 กรัม/กิโลกรัม [4]
The State Pharmacopoeia Commission of P.R. China. Pharmacopoeia of the People’s Republic of China. Vol.I. English Edition. Beijing: People’s Medical Publishing House, 2005.
วุฒิ วุฒิธรรมเวช. คัมภีร์เภสัชรัตนโกสินทร์. กรุงเทพมหานคร : บริษัท ศิลป์สยามบรรจุภัณฑ์และการพิมพ์ จำกัด, 2547.
Liu TS, Pan QP, Zhou YS, Wu ZY. XiuZhen Zhongyaoyinpian Caise Tuben. 1st ed. Hunan: Hunan Science & Technology Publishing House, 2006.
Du XM. Herba Menthae: bo he. In: Wang BX, Ma JK, Zheng WL, Qu SY, Li R, Li YK (eds.). Modern study of pharmacology in traditional medicine. 2nd ed. Tianjin: Tianjin Science & Technology Press, 1999.
Institute of Medicinal Plant Development and Institute of Materia Medica, Chinese Academy of Medicinal Sciences. Chinese Materia Medica. Vol. IV. 2nd ed. Beijing: Renmin Weisheng Publishing House, 1988
เรียบเรียงโดย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข
เขียนเมื่อ 23 มิถุนายน 2553
แก้ไขล่าสุดเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2553
