ค้นหายาสมุนไพร

อ่าน: 1614

คำจำกัดความ

ต้นพิมเสน หรือ ฮั่วเซียง คือ ส่วนเหนือดินที่ทำให้แห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pogostemon cablin (Blanco) Benth. วงศ์ Labiatae [1]

ชื่อภาษาไทย

ต้นพิมเสน [2]

ชื่อจีน

ฮั่วเซียง (จีนกลาง), คักเฮีย (จีนแต้จิ๋ว) [1]

ชื่อภาษาอังกฤษ

Cablin Patchouli Herb [1]

ชื่อเครื่องยา

Herba Pogostemonis [1]

การเก็บเกี่ยวและการปฏิบัติหลังเก็บเกี่ยว

เก็บเกี่ยวส่วนเหนือดินในระยะที่พืชเจริญเติบโตเต็มที่ ตากแดดให้แห้ง เก็บรักษาไว้ในที่มีอากาศเย็นและแห้ง มีการระบายอากาศดี [1]

การเตรียมตัวยาพร้อมใช้

หลังเก็บเกี่ยวสมุนไพรแล้ว แยกเอารากและสิ่งอื่นที่ปะปนออก เก็บเฉพาะส่วนใบ แร่งเอาฝุ่นออก ส่วนลำต้นนำมาล้างน้ำให้สะอาด ใส่ภาชนะปิดฝาไว้เพื่อให้อ่อนนุ่ม หั่นเป็นท่อน ๆ ตากให้แห้ง แล้วนำมาผสมกับใบ [1]

คุณภาพของตัวยาจากลักษณะภายนอก

ตัวยาที่มีคุณภาพดี กิ่งและลำต้นมีสีเขียว ปริมาณใบมาก ไม่มีส่วนของรากปนปลอม กลิ่นหอมฉุน [3]

สรรพคุณตามตำราการแพทย์แผนจีน

ต้นพิมเสน รสเผ็ด อุ่น มีฤทธิ์สลายความชื้น แก้ความชื้นจงเจียว อาเจียน จุกเสียด แน่น อึดอัดที่ลิ้นปี่ เบื่ออาหาร มีฤทธิ์คลายความร้อน แก้ร้อนใน แก้ไข้และไข้หวัดจากความร้อนชื้น ทานอาหารผิดสำแดง เกิดอาการไข้หรือจุกเสียด อาเจียนหรือท้องร่วง และมีฤทธิ์ระงับอาเจียน แก้อาเจียน [1]

สรรพคุณตามตำราการแพทย์แผนไทย

ต้นพิมเสน มีกลิ่นหอมเย็น ฉุน เป็นเครื่องยาชนิดหนึ่งในยาหอมแก้ลม ยาเย็นสำหรับดับร้อนถอนพิษไข้และยาเขียว ใบสดใช้ต้มน้ำดื่มแก้ปวดประจำเดือน เป็นยาขับประจำเดือน ยาชงจากยอดแห้งและรากแห้ง (1:10) ดื่มเป็นยาขับปัสสาวะและขับลม [4]

ขนาดยา

การแพทย์แผนจีน ใช้ 3-9 กรัม ต้มเอาน้ำดื่ม [1]

ข้อมูลวิชาการที่เกี่ยวข้อง

1. สารสกัดแอลกอฮอล์ความเข้มข้น 1-5% และสารสกัดน้ำความเข้มข้น 3-12% มีฤทธิ์ต้านเชื้อราที่เป็นสาเหตุของโรคผิวหนังหลายชนิดในหลอดทดลอง5 สารสกัดน้ำมีฤทธิ์ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบของลำไส้กระต่าย ต้านอาเจียนในนกพิราบ ระงับปวดและช่วยให้การทำงานของระบบกระเพาะอาหารและลำไส้ของหนูถีบจักรดีขึ้น [6]
2. ต้นพิมเสนมีสรรพคุณแก้ปวดท้องและท้องเสียอันเนื่องจากการติดเชื้อ [6]
3. เมื่อให้สารสกัดน้ำทางปากของหนูถีบจักรในขนาดเทียบเท่าผงยา 14.58 กรัม/กิโลกรัม วันละ 2 ครั้ง พบว่าภายใน 7 วัน หนูถีบจักรทุกตัวมีการเคลื่อนไหวเป็นปกติ และไม่พบหนูถีบจักรตัวใดตาย [6]

แหล่งอ้างอิง

1. The State Pharmacopoeia Commission of P.R. China. Pharmacopoeia of the People’s Republic of China. Vol.I. English Edition. Beijing: People’s Medical Publishing House, 2005.
2. ลีนา ผู้พัฒนพงศ์, ก่องกานดา ชยามฤต, ธีรวัฒน์ บุญทวีคุณ (คณะบรรณาธิการ). ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2544). สำนักวิชาการป่าไม้. กรมป่าไม้. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร : บริษัท ประชาชน จำกัด, 2544.
3. Liu TS, Pan QP, Zhou YS, Wu ZY. XiuZhen Zhongyaoyinpian Caise Tuben. 1st ed. Hunan: Hunan Science & Technology Publishing House, 2006.
4. ชยันต์ วิเชียรสุนทร, แม้นมาส ชวลิต, วิเชียร จีรวงศ์. คำอธิบายตำราพระโอสถพระนารายณ์. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์อมรินทร์, 2548.
5. Institute of Medicinal Plant Development and Institute of Materia Medica, Chinese Academy of Medicinal Sciences. Chinese Materia Medica. Vol. IV. 2nd ed. Beijing: Renmin Weisheng Publishing House, 1988.
6. Wang Y, Wang BX. Herba Pogostemonis (agastaches): huo xiang. In: Wang BX, Ma JK, Zheng WL, Qu SY, Li R, Li YK (eds.). Modern study of pharmacology in traditional Chinese medicine. 2nd ed. Tianjin: Tianjin Science & Technology Press, 1999.