คำอธิบายพอสังเขป

ออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) เป็นอนุพันธ์ของแพลทินัม (platinum derivatives) ออกฤทธิ์โดย แพลทินัมไปจับกับดีเอ็นเอ (DNA) ของเซลล์มะเร็ง ทำให้เกิดการเชื่อมต่อภายในสายดีเอ็นเอที่ผิดปกติไป (intrastrand DNA cross-link) รบกวนการสร้างสายดีเอ็นเอ มีผลทำให้เซลล์มะเร็งตายไปในที่สุด
ออกซาลิแพลทิน ใช้รักษาโรคมะเร็งต่าง ๆ เช่น

• ใช้ร่วมกับฟลูออโรยูราซิล (fluorouracil) และลูโควอริน(leucovorin) ในการรักษามะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรง (colorectal cancer)

ออกซาลิแพลทิน อาจใช้เพื่อรักษาโรคมะเร็งอื่น ๆ ได้อีก ดังนั้นหากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกร

ก่อนการใช้ยา

การแพ้ยา

โปรดแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านเคยมีอาการผิดปกติใดๆหรือมี ประวัติการแพ้ออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) หรืออนุพันธ์ของแพลทินัม (platinum derivatives) ชนิดอื่น ๆ หรือ ส่วนประกอบใด ๆ ในยานี้ รวมทั้งการมีประวัติเคยแพ้สารอื่น ๆ เช่น อาหาร, สารกันเสีย, สี เป็นต้น

อาหารและเครื่องดื่มที่ต้องระวัง

• ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) มีผลต่อไขกระดูกทำให้มีการสร้างเม็ดเลือดขาวลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย ควรรับประทานอาหารที่สะอาด และปรุงสุกเเล้วใหม่ๆ ควรงดรับประทานผักสด หรือผลไม้ที่รับประทานทั้งเปลือก หากต้องการรับประทานควรล้างให้สะอาดและปอกเปลือกก่อนรับประทาน
• หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ระหว่างใช้ยานี้

ตั้งครรภ์

รายการนี้จัดอยู่ในประเภท 'D' สำหรับสตรีมีครรภ์

ยามีความเสี่ยงในการก่อให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์ อย่างไรก็ตาม อาจใช้ยานี้ได้ หากพิจารณาแล้วว่าประโยชน์จากการใช้ยามีมากกว่าความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์ ดังนั้นการพิจารณาใช้ยาให้อยู่ในดุลยพินิจของแพทย์

ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) ก่อให้เกิดความผิดปกติต่อตัวอ่อนของสัตว์ทดลอง โปรดแจ้งแก่แพทย์หากกำลังวางแผนจะมีบุตร เนื่องจากยาซิสแพลทินอาจทำให้ทารกในครรภ์เสียชีวิตหรือเกิดทารกวิรูปได้เมื่อให้ยาในหญิงตั้งครรภ์ สตรีวัยเจริญพันธุ์ควรใช้วิธีคุมกำเนิดระหว่างใช้ยานี้

กำลังให้นมบุตร

โปรดแจ้งแก่แพทย์หากท่านกำลังให้นมบุตร หรือตั้งใจจะให้นมบุตรในระหว่างที่ได้รับยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) เนื่องจากอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง จึงไม่แนะนำให้ทารกได้รับน้ำนมมารดาระหว่างใช้ยานี้

เด็ก

ยังไม่มีการพิสูจน์ถึงความปลอดภัยและประสิทธิผลของการใช้ยานี้ในผู้ป่วยเด็ก

ผู้สูงอายุ

อุบัติการณ์ของการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ เช่น ท้องร่วง, ภาวะขาดน้ำ (dehydration), โพแทสเซียมในเลือดต่ำ (hypokalemia), เม็ดเลือดขาวต่ำ, อ่อนเพลียและหมดสติ อาจพบได้มากขึ้นในผู้ป่วยที่อายุ 65 ปีขึ้นไป

ยาอื่นที่ใช้อยู่

ถึงแม้ว่ายาบางอย่างไม่ควรใช้ร่วมกัน ในบางกรณีที่จำเป็นอาจใช้ร่วมกันได้ถึงแม้ว่าอันตรกิริยาอาจเกิดขึ้นก็ตาม โดยแพทย์อาจปรับเปลี่ยนขนาดยาหรืออาจมีข้อควรระวังอื่นๆ ที่จำเป็น ท่านต้องแจ้งบุคลากรทางการแพทย์หากท่านกำลังใช้ยาต่อไปนี้ร่วมอยู่ด้วย

วัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ชนิดตัวเป็น (influenza virus vaccine, live)	วัคซีนโรคหัดชนิดตัวเป็น (measles virus vaccine, live)
วัคซีนโรคคางทูมชนิดตัวเป็น (mumps virus vaccine, live)	วัคซีนโรคโปลิโอชนิดตัวเป็น (poliovirus vaccine, live)
วัคซีนโรตาไวรัสชนิดตัวเป็น (rotavirus vaccine, live)	วัคซีนโรคหัดเยอรมัชนิดตัวเป็น (rubella virus vaccine, live)
วัคซีนโรคฝีดาษ (smallpox vaccine)	วัคซีนไทฟอยด์ (typhoid vaccine)
วัคซีนโรคอีสุกอีใส (varicella virus vaccine)	วัคซีนไข้เหลือง (yellow fever vaccine)
วัคซีนป้องกันวัณโรค (BCG vaccine)

ภาวะโรคร่วม

ปัญหาความเจ็บป่วยอื่นที่ท่านเป็นอยู่อาจส่งผลต่อการใช้ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) ท่านควรแจ้งแพทย์หากท่านมีภาวะเหล่านี้ร่วมด้วย เช่น

• โรคอีสุกอีใส อาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
• โรคงูสวัด อาจทำให้โรครุนแรงขึ้น
• โรคที่เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน
• ภาวะเลือดจาง
• โรคติดเชื้อต่าง ๆ —-ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) จะลดภูมิคุ้มกันของร่างกาย
• โรคตับ
• โรคไต
• นิ่วในไต (kidney stones)
• โรคเกาท์ (gout)
• โรคเกี่ยวกับระบบประสาท

การใช้ที่ถูกต้อง

ยามีจำหน่ายในรูปแบบยาฉีด

• ยานี้ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์
• ระหว่างได้รับยานี้ ท่านควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด
• ก่อนได้รับยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) ผู้ป่วยทุกรายควรได้รับสารน้ำทางหลอดเลือดดำ เพื่อลดโอกาสเกิดอาการไม่พึงประสงค์ต่อไต
• สารละลายยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) เตรียมโดยเภสัชกร ใช้สำหรับฉีดเข้าหลอดเลือดดำ โดยพยาบาลผู้มีความเชี่ยวชาญในการให้ยาเคมีบำบัด
• ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) อาจทำให้ท่านมีอาการคลื่นไส้อาเจียน หากทนไม่ได้ ท่านต้องแจ้งแพทย์หรือพยาบาลที่ดูแล
• ควรมาตรวจตามแพทย์นัดเพื่อติดตามผลการรักษาเป็นระยะ และให้ได้รับยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด ก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง

ขนาดยา

ขนาดยาของยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น น้ำหนัก ส่วนสูงของผู้ป่วย ชนิดและระยะของโรคมะเร็งที่ผู้ป่วยเป็น รวมทั้งผลการตอบสนองต่อยาของผู้ป่วยแต่ละราย โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจะเป็นผู้วิเคราะห์ แนะนำ และกำหนดเวลา และมีเภสัชกรผู้เตรียมยาเคมีบำบัด ตรวจสอบขนาดยาที่ท่านได้รับ เพื่อความปลอดภัยสูงสุดของผู้ป่วย นอกจากนี้ความถี่ของการให้ยาออกซาลิแพลทิน อาจแตกต่างกันขึ้นอยู่กับสูตรยาที่ใช้ และสภาพร่างกายของผู้ป่วย เช่น ทุกสัปดาห์ หรือทุกเดือน บางครั้งอาจต้องหยุดยาชั่วคราว เพื่อให้ร่างกายมีเวลาพัก และซ่อมแซมเซลล์ปกติให้แข็งแรงพอที่จะให้ยาในครั้งต่อไปได้

เมื่อลืมใช้ยา

• มารับยาตามแพทย์นัด เพื่อให้ได้ยาตามแผนการรักษา การได้ยาไม่ครบ หรือระยะเวลาไม่ตรงกำหนด อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อการรักษา ถ้ามีเหตุจำเป็นต้องเลื่อนระยะเวลาการให้ยา ควรแจ้งแพทย์ก่อนทุกครั้ง

การเก็บรักษา

• เก็บยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) ในภาชนะบรรจุจากผู้ผลิต ไว้ใที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส ห้ามแช่แข็ง
• ป้องกันแสง

ข้อควรระวัง

• ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) มีผลต่อไขกระดูกทำให้มีการสร้างเม็ดเลือดขาว เกล็ดเลือด และเม็ดเลือดแดงลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย หรือภาวะเลือดออกง่าย
• ควรหลีกเลี่ยงการพบปะกับคนที่เป็นหวัด หัด สุกใส วัณโรค มีไข้ หรือติดเชื้ออื่นๆ หากมีอาการผิดปกติ ได้แก่ ไข้สูง หนาวสั่น ปัสสาวะแสบขัด เจ็บคอ ท้องเสีย เหนื่อยหอบผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์ และแจ้งแพทย์ทุกครั้งว่าท่านกำลังรักษาด้วยยาเคมีบำบัดอยู่
• ระหว่างที่ได้รับการรักษาด้วยยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) ท่านไม่ควรได้รับวัคซีนใด ๆ โดยไม่ได้แจ้งแพทย์ เนื่องจากยาทำให้ภูมิคุ้มกันของท่านลดลง และมีโอกาสติดเชื้อจากวัคซีนที่ท่านได้รับ นอกจากนี้บุคคลที่ท่านอาศัยอยู่ด้วยก็ไม่ควรได้รับวัคซีนโปลิโอ เพราะอาจทำให้ท่านได้รับเชื้อไวรัสโปลิโอได้

• ควรพบแพทย์ทันทีถ้าท่านมีเลือดออกผิดปกติ ปัสสาวะหรืออุจจาระเป็นเลือด ควรระมัดระวังการใช้ไหมขัดฟัน หรือไม้จิ้มฟัน และแจ้งทันตแพทย์ทุกครั้งว่าใช้ยานี้อยู่
• ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) อาจทำให้เกิดภาวะปอดเกิดพังผืด (pulmonary fibrosis) ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต หากท่านมีอาการไอ หายใจขัดโดยไม่ทราบสาเหตุให้รีบแจ้งแพทย์ทันที

ยาออกซาลิแพลทิน (oxaliplatin) อาจทำให้เกิดอาการทางระบบประสาทส่วนปลาย โดยประกอบด้วย 2 กลุ่มอาการ คือ

• 1. ความผิดปกติของของระบบประสาทรับความรู้สึกที่เกิดขึ้นแบบเฉียบพลัน มักเกิดในเวลาเป็นชั่วโมงหรือ 1-2 วันหลังได้รับยาและจะหายได้เองใน 14 วัน โดยอาจมีอาการแสบร้อน รู้สึกเหมือนมีเข็มตำ หรือชาปลายมือ ปลายเท้า หรือชารอบริมฝีปาก โดยอาการจะแย่ลงเมื่อสัมผัสกับอากาศเย็น หรือวัตถุเย็น ดังนั้นจึงไม่แนะนำให้รับประทานน้ำแข็งหรืออมน้ำแข็งระหว่างที่ได้รับยา
• 2. ความผิดปกติของของระบบประสาทรับความรู้สึกที่คงอยู่นานมากกว่า 14 วัน ซึ่งจะรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การเขียนหนังสือ,การติดกระดุม, การกลืน, และการเดิน ซึ่งอาการอาจจะดีขึ้นหลังจากหยุดยาไปแล้ว

อาการไม่พึงประสงค์

ยาอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์บางอย่างที่ไม่ต้องการ ซึ่งอาการเหล่านี้ไม่ได้เกิดกับผู้ใช้ยาทุกราย แต่หากเกิดอาการไม่พึงประสงค์ขึ้นควรได้รับการรักษาที่เหมาะสม

ก. แจ้งแพทย์หรือพยาบาลผู้ดูแลทันทีหากมีอาการต่อไปนี้

• เดินเซ หรือเสียการทรงตัว
• ทำกิจวัตรประจำวัน เช่น เขียนหนังสือ ติดกระดุมได้ยากขึ้น
• พูดไม่ชัด ลิ้นคับปาก
• เจ็บแน่นหน้าอก
• ไอ
• หายใจได้สั้น
• เจ็บคอ มีไข้
• ปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีด
• เจ็บเวลาปัสสาวะ
• ปัสสาวะลดลง
• เลือดออกผิดปกติ หรือมีจ้ำเลือด
• เลือดกำเดาไหล
• ปัสสาวะเป็นเลือด
• อาเจียนเป็นเลือด
• อุจจาระเป็นเลือด
• อุจจาระดำ
• ผิวหนังซีด
• อ่อนเพลียมาก
• มีปัญหาเกี่ยวกับการมองเห็น
• แขน ขา บวม

ข. อาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ อาจเกิดขึ้นได้โดยไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา อาการไม่พึงประสงค์เหล่านี้จะหายไปในระหว่างการรักษาหรือหยุดยาไปแล้วเนื่อง จากร่างกายจะปรับตัวเข้ากับยา ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรถ้าอาการไม่พึงประสงค์เหล่านี้เกิดขึ้นติดต่อกันนาน หรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันของท่าน

• รู้สึกแสบร้อน ชา หรือรู้สึกเหมือนมีเข็มตำ ปลายมือ ปลายเท้า และ/หรือปาก
• รู้สึกไวต่อความเย็นมากขึ้น
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ท้องร่วง
• ท้องผูก
• มีแก๊สในกระเพาะ
• ปวดท้อง
• แสบร้อนยอดอก
• แผลในปาก
• เบื่ออาหาร
• การรับรสเปลี่ยนไป
• น้ำหนักเพิ่ม หรือลด
• สะอึก
• ปากแห้ง
• ปวดข้อ หรือกล้ามเนื้อ
• วิตกกังวล
• เครียด
• นอนไม่หลับ
• ผมร่วง
• ผิวแห้ง

ค. อาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ นอกเหนือจากที่ระบุไว้อาจเกิดขึ้นในผู้ป่วยบางราย หากท่านสังเกตเห็นอาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

กลุ่มยา

ยานี้จัดอยู่ในกลุ่มยาต่อไปนี้

• Platinum derivatives, antineoplastic agents

ยาที่เกี่ยวข้อง

ยานี้เกี่ยวข้องกับยาต่อไปนี้

Carboplatin , Cisplatin

ชื่อทางการค้า

ยานี้มีชื่อทางการค้าต่อไปนี้

Oxalip injection (อ๊อกซาลิบ อินเจคชั่น ยาฉีด), Entia(50) injection, Entia (100) injection, Eloxatin injection, Eloxatin (solution) injection, Oxaltie (50 mg.) injection (อ็อกซาลไท (50 มก.) ยาฉีด), Oxaltie (100 mg.) injection (อ็อกซาลไท (100 มก.) ยาฉีด), Tevaplatin injection, Oxaliplatin for injection, Oxaliplatin Medac 5 mg/ml injection (ออกซาลิพลาติน มีแดค 5 มก./มล. ยาฉีด), Oxol injection (อ๊อกซอล ยาฉีด), Oxaplat injection (อ็อกซาแพลต), Oxitan injection (อ๊อกซีแทน ยาฉีด), Oxalitin injection 50 mg. (อ็อกซาลิติน ชนิดฉีด 50 มก.), Oxalitin injection 100 mg. (อ๊อกซาลิติน ชนิดฉีด 100 มก.), Oxitan (50 mg, 100 mg) injection, Oxpaltin ( injection 50 mg )

ข้อมูลนี้ไม่สมบูรณ์ ยานี้อาจจะยังมีชื่อทางการค้าอื่นที่ไม่ได้แสดงในนี้ หรือชื่อทางการค้าที่แสดงในนี้อาจจะไม่อนุญาตให้จำหน่ายแล้ว

แหล่งอ้างอิง

1. กองควบคุมยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นทะเบียนยาสามัญสำหรับยาเดี่ยว. Oxaliplatin . Available at: http://wwwapp1.fda.moph.go.th/ed2547/?url=14 Access Date: Aug 4, 2010.
2. วิลาวัณย์ พิชัยรัตน์ และ สมสมัย สุธีรศานต์. การดูแลตนเองเมื่อได้รับยาเคมีบำบัด [สำหรับผู้ป่วยเเละครอบครัว] พิมพ์ครั้งที่ 2 . โรงพยาบาลสงขลานครินทร์. 2552 หน้า 5-19
3. Dailymed current medication information . Cisplatin. Available at: http://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/drugInfo.cfm?id=7135 Date: Sep16, 2010.
4. DRUGDEX® System:Klasco RK (Ed): DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com (cited: 16/9/2010).
5. Medina PJ and Fausel C. Cancer Treatment and Chemotherapy. In : DiPiro JT, Talbert RL, Yee GC, Matzke GR, Wells BG and Posey LM , editors.PharmacotherapyA Pathophysiologic Approach 7th ed. New York: McGraw-Hill; 2008. p. 2085-2108.
6. MedlinePlus Trusted Health Information for You. Oxaliplatin Injection Available at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/meds/a607035.html. Access Date: Sep16, 2010.
7. The Merck Manuals Online medical Library The Merck Manual for Healthcare Professionals: Oxaliplatin Drug Information Provided by Lexi-Comp. Available at: http://www.merck.com/mmpe/lexicomp/oxaliplatin.html Access Date: Sep 16, 2010.