 |
ยาปฏิชีวนะ (antibiotics) เป็นยาที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งหากยึดตามความหมายดั้งเดิมจริง ๆ แล้ว ยาปฏิชีวนะเป็นยาต้านเชื้อแบคทีเรียที่ผลิตมาจากจุลินทรีย์ (microorganism) ต่าง ๆ เช่น แบคทีเรีย, เชื้อรา, แอคทิโนมัยซีทีส (actinomycetes) ซึ่งมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ชนิดอื่นที่ไม่ใช่ตัวมันเอง แต่ปัจจุบันมีบางตำราใช้คำว่า “ยาปฏิชีวนะ” ครอบคลุมไปถึงยาต้านเชื้อแบคทีเรียที่ผลิตได้จากการสังเคราะห์ เช่น ยากลุ่มซัลโฟนาไมด์ และควิโนโลน
นอกจากนี้ยังมีการใช้คำอีกคำหนึ่งซึ่งมีความหมายกว้างกว่า “ยาปฏิชีวนะ” คือคำว่า “ยาต้านเชื้อแบคทีเรีย (antibacterials)” ซึ่งครอบคลุมยาที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียที่ผลิตได้จากทุกแหล่ง ไม่ว่าจากจุลินทรีย์ หรือจากการสังเคราะห์บางส่วนเพิ่มเติมจากที่ได้จากจุลินทรีย์ (semisynthetics) หรือได้จากการสังเคราะห์ทั้งหมด (synthetics)
ปัจจุบันมีการคิดค้นพัฒนายาปฏิชีวนะหลายร้อยชนิด แต่ละชนิดมีความสามารถและกลไกในการต้านเชื้อแบคทีเรียต่าง ๆ กัน และสามารถจัดกลุ่มได้หลายกลุ่มดังนี้
1. กลุ่มเบต้าแลคแทม (beta-lactam) ซึ่งประกอบด้วยกล่มย่อยดังนี้
2. กลุ่มอะมิโนไกลโคไซด์ (aminoglycosides) เช่น เจนทาไมซิน (gentamicin), นีโอไมซิน (neomycin)
3. กลุ่มเททราไซคลีน (tetracyclines) เช่น เททราไซคลีน (tetracycline), ดอกซีไซคลิน (doxycycline)
4. กลุ่มแมคโครไลด์ (macrolides) เช่น อีริโทรไมซิน (erythromycin), คลาริโทรไมซิน (clarithromycin), แอซิโทรไมซิน (azithromycin)
5. กลุ่มอื่น ๆ เช่น คลินดาไมซิน (clindamycin), แวนโคไมซิน (vancomycin)
รายการนี้เกี่ยวข้องกับกลุ่มยาต่อไปนี้
ยาต่อไปนี้อยู่ในกลุ่มยานี้
1. Chambers HF. Section VII. Chemotherapy of Microbial Diseases. Chapter 43. Antimicrobial agents: General considerations. In Goodman & Gilman’s: The Pharmacological basis of therapeutics. (Hardman JG, Limbird LE, Gilman AG, eds). 10th ed.,2001. The McGraw-Hill Companies, Inc. pp. 1143-1271.
เว็บสุขภาพ | ดูแลสุขภาพ | การใช้ยา | อาการโรคภัย | สมุนไพรรักษาโรค
