ค้นหาโรคและความเจ็บป่วย / อาการ

คำจำกัดความ

ภาวะที่ถุงน้ำดีมีอาการอักเสบ ถุงน้ำดีเป็นอวัยวะสำหรับเก็บน้ำดี ซึ่งผลิตจากตับ และส่งมายัง ถุงน้ำดีผ่านท่อน้ำดี ถุงน้ำดีอยู่ใต้ตับ คือบริเวณใต้ชายโครงขวา เวลารับประทานอาหารถุงน้ำดีจะบีบตัวทำให้น้ำดีไหลออกจาก ถุงน้ำดีลงสู่ท่อทางเดินน้ำดี และเข้าลำไส้เล็กส่วนบน (ดูโอดีนั่ม) น้ำดีเป็นส่วนสำคัญในการย่อยไขมัน

ถุงน้ำดีอักเสบส่วนใหญ่เกิดจากนิ่วไปอุดตันทางเดินน้ำดี สาเหตุอื่นๆ เช่น เนื้องอก การติดเชื้อ

ถุงน้ำดีอักเสบ หากไม่รักษาอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ เช่น ถุงน้ำดีทะลุ เน่า มีอาการอักเสบลุกลามเข้ามาในช่องท้อง ติดเชื้อในกระแสเลือด เมื่อได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นถุงน้ำดีอักเสบ ต้องพักรักษาตัวที่โรงพยาบาล ส่วนใหญ่ต้องทำการตัดถุงน้ำดี

อาการ

1. ปวดท้องจุกแน่นใต้ชายโครงขวาหรือที่ลิ้นปี่ ปวดรุนแรงมากขึ้น อาการเป็นอยู่ตลอดเวลา หายใจเข้าออกลึกๆอาจเจ็บมากขึ้น อาการปวดอาจเป็นอยู่หลายชั่วโมงหรือเป็นหลายวันหากไม่ได้รับการรักษา
2. ปวดร้าวไปที่สะบักขวาหรือหลัง
3. ไข้หนาวสั่น
4. ท้องอืด
5. คลื่นไส้อาเจียน
6. เหงื่อแตก
7. เบื่ออาหาร

อาการมักเกิดขึ้นหลังรับประทานอาหาร โดยเฉพาะอาหารมื้อใหญ่หรืออาหารที่มีไขมันสูง เมื่อมีอาการที่สงสัยภาวะถุงน้ำดีอักเสบ ควรพบแพทย์ทันทีเนื่องจากภาวะนี้จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล และหากไม่ได้รับการรักษาอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงขึ้น

สาเหตุ

1. นิ่วในถุงน้ำดี เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ถุงน้ำดีอักเสบ เมื่อนิ่วไปอุดตันทางเดินน้ำดี ทำให้น้ำดีคั่งอยู่ในถุงน้ำดี ระบายออกไม่ได้ น้ำดีจะมีความเข้มข้นสูงขึ้นทำให้ถุงน้ำดีอักเสบและติดเชื้อตามมา
2. บางรายเกิดหลังอุบัติเหตุที่ได้รับการกระทบกระเทือนอย่างรุนแรงที่บริเวณท้อง หรือเกิดหลังการผ่าตัดช่องท้อง
3. การติดเชื้อที่ถุงน้ำดีโดยตรง เช่น ไข้ไทฟรอยด์
4. เนื้องอกอุดตันทางเดินน้ำดี น้ำดีไหลได้ไม่สะดวก ทำให้น้ำดีในถุงน้ำดีเข้มข้นมากจนเกิดการอักเสบของถุงน้ำดี

การวินิจฉัย

1. ตรวจเลือดพบเม็ดเลือดขาวสูงขึ้นบ่งว่ามีการติดเชื้อ สารสีเหลือง(Bilirubin)สูงขึ้นเล็กน้อย สารสีเหลืองส่วนหนึ่งจะถูกขับออกทางน้ำดี ถ้าทางเดินน้ำดีอุดตันสารสีเหลืองในเลือดก็จะสูงขึ้นเล็กน้อย เอนไซม์ในตับสูงขึ้นเล็กน้อย
2. การตรวจด้วยอัลตราซาวด์หรือเอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์ เพื่อดูลักษณะของถุงน้ำดีว่ามีอาการอักเสบ

ภาวะแทรกซ้อน

1. ผนังถุงน้ำดีเน่า ทำให้มีการติดเชื้อรุนแรงและถุงน้ำดีมีโอกาสที่จะทะลุได้มากขึ้น
2. ถุงน้ำดีอักเสบรุนแรงเป็นหนองอยู่ในถุงน้ำดี
3. ถุงน้ำดีทะลุ ผนังถุงน้ำดีอักเสบมากจนทะลุทำให้การติดเชื้อลุกลามเข้าไปในช่องท้อง เกิดเยื่อหุ้มช่องท้องอักเสบ

การรักษาและยา

1. ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นถุงน้ำดีอักเสบ แพทย์จะให้พักรักษาตัวที่โรงพยาบาล งดน้ำงดอาหาร ให้น้ำเกลือทดแทน เพื่อลดการกระตุ้นถุงน้ำดี ให้ยาแก้ปวดตามสมควรและให้ยาฆ่าเชื้อ
2. การผ่าตัดเอาถุงน้ำดีออกเนื่องจากถุงน้ำดีอักเสบมีโอกาสเกิดซ้ำได้บ่อยและเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง ซึ่งจะกระทำทันทีหรือหลังจากการอักเสบนั้นขึ้นกับผู้ป่วยแต่ละรายไป
3. ในกรณีที่เกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ถุงน้ำดีทะลุอาจต้องผ่าตัดทันที แต่ถ้าถุงน้ำดีอักเสบติดเชื้อมากอาจต้องใส่สายระบายน้ำดีออกมาที่ผิวหนังก่อนเมื่อการติดเชื้อควบคุมได้จึงค่อยผ่าตัดทีหลัง
4. การผ่าตัดถุงน้ำดีมี 2 แบบ คือ ผ่าตัดแบบธรรมดา กับ ผ่าตัดแบบส่องกล้อง
5. เมื่อถุงน้ำดีถูกตัดออกไป น้ำดีที่สร้างจากตับก็จะไหลลงสู่ลำไส้เล็กได้โดยตรงไม่มีผลต่อการย่อยอาหาร แต่ในผู้ป่วยบางรายอาจมีถ่ายเหลวได้

แหล่งอ้างอิง

1. Mayo clinic staff. Cholecystitis. http://www.mayoclinic.com/health/cholecystitis/DS01153. Sept. 4, 2009
2. Authors Salam F Zakko, MD, FACPNezam H Afdhal, MD, FRCPI. Clinical features and diagnosis of acute cholecystitis. http://www.uptodate.com/online/content/topic.do?topicKey=biliaryt/6853&selectedTitle=1%7E150&source=search_result
3. Treatment of acute cholecystitis. Salam F Zakko, MD, FACP. Nezam H Afdhal, MD, FRCPI. http://www.uptodate.com/online/content/topic.do?topicKey=hepato/4672&selectedTitle=2%7E150&source=search_result