ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม (Combined Oral Contraceptives)

 เริ่มรับประทาน/เริ่มแผงใหม่ยังไง?

 1. แบบ 21 เม็ด ให้รับประทานเม็ดแรกของแผงในวันแรกของการมีประจำเดือน หรือรับประทานภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน จะต้องรับประทานวันละ 1 เม็ดทุกวันและเวลาเดิมต่อเนื่องกันจนหมดแผง เมื่อรับประทานหมดแล้วให้เว้นไป 7 วัน (จะมีประจำเดือนในช่วงนี้) แล้วเริ่มรับประทานแผงใหม่ต่อได้เลย

(รูปแสดง ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด 21 เม็ด ประกอบด้วยฮอร์โมนที่มีปริมาณฮอร์โมนเท่ากันทุกเม็ด)

 2.แบบ 22 เม็ด ในประเทศไทยเป็นยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมที่มีฮอร์โมนสองระดับ (biphasic combined pills ประกอบด้วยเม็ดยาฮอร์โมน 22 เม็ด) ให้รับประทานเม็ดแรกของแผงในวันแรกของการมีประจำเดือน หรือรับประทานภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน จะต้องรับประทานวันละ 1 เม็ดทุกวันและเวลาเดิมต่อเนื่องกันจนหมดแผง เมื่อรับประทานหมดแล้วให้เว้นไป 6 วัน (จะมีประจำเดือนในช่วงนี้) แล้วเริ่มรับประทานแผงใหม่ต่อได้เลย

(รูปแสดง ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด 22 เม็ด ประกอบด้วย เม็ดยา 7 เม็ดแรกเป็นฮอร์โมนรวมระดับหนึ่ง และเม็ดยา 15 เม็ดสุดท้ายเป็นฮอร์โมนรวมอีกระดับหนึ่ง)

 เหตุที่ทำให้มีฮอร์โมนเป็น 2 ระดับ ก็เพื่อเลียนแบบฮอร์โมนในร่างกายตามธรรมชาติ จึงเรียกยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนสองระดับว่า biphasic combined pills 

3. แบบ 28 เม็ด (ประกอบด้วยเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ด + เม็ดแป้ง 7 เม็ด) ให้รับประทานเม็ดแรกในวันแรกของการมีประจำเดือน หรือรับประทานภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน และจะต้องรับประทานวันละ 1 เม็ดทุกวันและเวลาเดิมต่อเนื่องกันจนหมดแผง เมื่อรับประทานหมดแล้วให้เริ่มแผงต่อไปได้ทันที (ประจำเดือนจะมาในช่วงที่รับประทาน 7 เม็ดสุดท้ายของแผง หรือเม็ดที่ 22-28 นั่นเอง) 

(รูปแสดง ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด 28 เม็ด ประกอบด้วยเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ด ที่มีปริมาณฮอร์โมนเท่ากันทุกเม็ดและ 7 เม็ดสุดท้ายเป็นเม็ดแป้ง)

*** สรุปว่า...ไม่ว่าชนิดไหนเริ่มรับประทานเหมือนกัน คือ วันแรกที่ประจำเดือนมา (จำง่ายกว่า) หรือภายใน 5 วันแรกที่ประจำเดือนมา และรับประทานตามเวลาเดิม เมื่อรับประทานหมดแผง แบบ 21 เม็ด เว้น 7 วัน (ประจำเดือนจะมา) แบบ 22 เม็ด เว้น 6 วัน (ประจำเดือนจะมา) แล้วเริ่มแผงต่อไป แบบ 28 เม็ด รับประทานต่อเลย (ไม่ต้องเว้น ประจำเดือนจะมาตอน 7 เม็ดสุดท้าย) ***

การรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดขนิดฮอร์โมนรวมที่มีฮอร์โมนสามระดับ (triphasic combined pills) ชนิด 28 เม็ด       ส่วนใหญ่มักแบ่งเม็ดยาได้เป็น 4 แบบซึ่งมีสีต่างกัน ประกอบด้วยเม็ดยาที่มีฮอร์โมนต่างระดับกัน 3 ระดับ (แสดงสีที่แตกต่างกัน) และเม็ดที่ไม่มีตัวยาสำคัญ โดยให้เริ่มรับประทานยาแถวแรกตามที่ฉลากระบุให้ตรงกับวันแรกของการมีประจำเดือน หรือรับประทานภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน รับประทานตามลูกศร วันละ 1 เม็ดทุกวันและเวลาเดิมต่อเนื่องกันจนหมดแผงแล้วเริ่มแผงใหม่ทันที  ห้ามลืมรับประทาน

(รูปแสดง ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมที่มีฮอร์โมนสามระดับ จากรูปแบ่งเป็นฮอร์โมนระดับละ 7 เม็ด และ 7 เม็ดสุดท้ายเป็นเม็ดแป้ง แต่ที่มีขายในท้องตลาดอาจแบ่งฮอร์โมนแต่ละระดับแตกต่างจากนี้)

 ยาคุมกำเนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสทิน (Progestin only pills) มีชนิด 28 และ 35 เม็ด

การเริ่มรับประทานยาแผงแรก ให้รับประทานเม็ดแรกในวันแรกของการมีประจำเดือน และจะต้องรับประทานวันละ 1 เม็ดทุกวันและเวลาเดิมต่อเนื่องกันจนหมดแผง  เมื่อรับประทานหมดแล้วให้เริ่มแผงต่อไปได้ทันที ไม่ต้องเว้นวัน แม้จะมีประจำเดือน

(รูปแสดง ยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีเฉพาะฮอร์โมนโพรเจสตินชนิด 28 เม็ด โดยยาทุกเม็ดมีปริมาณฮอร์โมนเท่ากัน)

 อย่างไรก็ตามหากคุณต้องการรับประทานยาคุมกำเนิด ก่อนใช้ทุกครั้ง “กรุณาอ่านฉลากยาและวิธีใช้ข้างกล่อง” เพื่อสามารถใช้ยาได้อย่างถูกต้อง

 อ้างอิง

1. Fun LW. et al. MIMS Thailand. 115thed. Bangkok: TIMS (Thailand) Ltd; 2009

2. The World Health Organization (WHO), Family Planning: A Global Handbook for Providers, Baltimore, USA, 2007.

3. Hatcher AH, Rinehart W, Blackburn R, et al. Counseling, Chapter 5 Low-Dose Combined Oral Contraceptives.The Essentials of Contraceptive Technology. Baltimore: Johns Hopkins University, School of Public Health, Population Information Program, 2003