ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมเป็นชนิดที่นิยมใช้มากที่สุด มีประสิทธิภาพสูงถึง 97-98% ประกอบด้วย ฮอร์โมนเอสโตรเจน (estrogen) และฮอร์โมนโพรเจสทิน (progestin)
1. ฮอร์โมนเอสโตรเจน ที่นิยมใช้ในยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม ได้แก่
- เอทินิลเอสทราไดออล (Ethinyl estradiol ,EE) นิยมมากสุด เพราะออกฤทธิ์ได้ทันที
- เมสทระนอล (Mestranol ) ซึ่งต้องถูกแปรรูปที่ตับ กลายเป็น เอทินิลเอสทราไดออล เพื่อให้ออกฤทธิ์ได้ จึงไม่ค่อยนิยม และหากใช้ระยะยาวอาจมีผลต่อผู้ป่วยโรคตับด้วย
เอทินิลเอสทราไดออล ที่มีในยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม มีปริมาณตั้งแต่ 20, 30, 35 ไปจนถึง 50 ไมโครกรัมต่อเม็ด
เอทินิลเอสทราไดออล ในปริมาณสูงอาจพบผลข้างเคียง ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว เวียนหัว ส่วนการใช้ เอทินิลเอสทราไดออล ปริมาณน้อยเช่น 20 ไมโครกรัมต่อเม็ด อาจทำให้เกิดเลือดออกทางช่องคลอดแบบกะปริดกะปรอย (breakthrough bleeding)
2. ฮอร์โมนโพรเจสทิน ที่ใช้ในยาคุมกำเนิดมีหลายชนิด แบ่งเป็น 3 กลุ่มคือ
- 17-ไฮดรอกซีโพรเจสโตรโรน (17-hydroxyprogesterone) เช่น เมดรอกซีโพรเจสเทอโรน (medroxyprogesterone) , ไซโปรเทอโรน อะซิเตท (cyproterone acetate)
- 19- นอร์เทสโทสเทอโรน (19-nortestosterone) เป็นกลุ่มที่นิยมใช้ในยาเม็ดคุมกำเนิด เพราะทำเป็นเม็ดง่ายและดูดซึมได้ดี แบ่งเป็น 3 กลุ่มย่อย
รุ่นที่ 1 (first generation) เช่น นอร์เทสโทสเทอโรน (norethisterone), นอร์เทสโทสเทอโรน อะซิเตด (norethisterone acetate), ไลเนสตรีนอล (lynestrenol)
รุ่นที่ 2 (second generation) เช่น นอร์เจตทอล (norgestrel), ลีโวนอร์เจตทอล (levonorgestrel)
รุ่นที่ 3 (third generation) เช่น ดีโซเจสทอล (desogestrel), เจตโทดีน (gestodene)
- อนุพันธ์ของสไปโรโนเลคโตน (Spironolactone derivative) เช่น โดรสไพรีโนน (drospirenone) เป็นโพรเจสทินตัวใหม่ซึ่งเป็นอนุพันธ์ของ 17แอลฟา-สไปโรโนเลคโตน (17α-spirolactone) จุดเด่นคือไม่มีฤทธิ์การคั่งของน้ำและเกลือ (antimineralocorticoid) จึงทำให้น้ำหนักตัวคงที่หรือลดลงเล็กน้อย อย่างไรก็ตามฮอร์โมนนี้อาจเพิ่มระดับโพแทสเซียมในเลือด จึงควรระมัดระวังในผู้เป็นโรคไต โรคต่อมหมวกไต และผู้มีความเสียงต่อโรคหัวใจ
อ้างอิง
1. Dickerson LM, Shrader SP, Diaz VA. Chapter 82 Contraception. In: Dipiro JT, et al. Eds.
Pharmacotherapy A Pathophysiologic approach. 7th ed. 2008. The McGrawhill Companies. New York.
pp. 1313-1326
2. Fun LW. et al. MIMS Thailand. 115thed. Bangkok: TIMS (Thailand) Ltd; 2009
